Մանկության ու պատանեկության տարիներին բոլորս էլ արել ենք անվնաս չար(աճճի)ություններ ու առավել կամ պակաս վնասակար չարություններ (իմա՛ հիմարություններ), որոնցից մի քանիսը լավ է, որ ճակատագրական չեն եղել…
– Ա՛յ տղա, հիշում ե՞ս, ուղարկել էինք մածունի, ճամփին ընկել, բանկեն կոտրվել էր, պառկել էիր գետնին ու կատվի պես մածունը լզել…
– Ա՛յ աղջիկ, բա դու հիշում ե՞ս, որ մի օր սպիտակ ներկ կուլ տվիր, գիտեիր՝ խտացրած կաթ էր, լավ էր՝ վախտին հասցրինք բժշկի…
– Բա էն պուճուրը… որ ճանճի դեղ խմեց, կարծում էր՝ ջուր ա, վրից լիքը թան խմցրինք, անցավ…
Իսկապես, մեր չարությունների ու հիմարությունների մի ստվար հատված կապված էր չուտելու բաներ ուտելու և չխմելու բաներ խմելու հետ։ Մեզ՝ երեխեքիս, չէին բավարարում 26 կոպեկանոց լիտրանոց կաթը, 22 կոպեկանոց բատոն հացը կամ 16 կոպեկանոց բուխանկան, 5 կոպեկանոց փքաբլիթը կամ կարկանդակը, «Խեցգետնի չանչիկներ» կոնֆետը կամ պովիդլոյով կարամելը, 20 կոպեկանոց պաղպաղակը (այստեղ ցանկն ընդհատեմ…) ու փորձում էինք ուտելու համար չնախատեսված տարբեր բաներ։ Շատերիս հետ է եղել, որ պատահաբար կարմիր հյութի տեղ գինին ենք քաշել գլխներիս կամ ջերմուկի տեղ՝ արաղը, որ ծառի վրայի խեժը պլոկել-կերել ենք՝ կարծելով, թե աչքերին լավ է (չնայած տեսողությունից չէինք բողոքում), որ ուտում էինք հացուպանիր կոչվող դեղին-սպիտակ մոլախոտածաղիկները (չասած տարբեր տեսակ այլ մոլախոտերի մասին), դե ոչինչ, էդ բոլորը կմարսվեին-կգնային։ Բայց ի՞նչ խելք էր, որ մեր կամ ուրիշի լեզվի վրա դնում էինք մի տեսակ կանաչ խոտաբույսի վերին փշփշոտ մասը ու ասում էինք.
– Հլը ասա՝ տրակտոր-տրակտոր…
Ու «տրակտոր-տրակտոր» ասելիս փշաբույսը սահում էր դեպի կոկորդը՝ սպառնալով խեղդել…
Մեր մանկական չարությունների մի վաղուց հաստատված թիրախ էր ֆաունան։ Կենդանական աշխարհի փոքր ու միջին ներկայացուցիչները հաճախ կյանքի գնով դառնում էին մարդկության մատաղ սերնդի փորձարարությունների, անհամությունների ու չգիտակցված կամ գիտակցված դաժանությունների զոհը։ Ճանճերի թևերը պոկում ու բաց էինք թողնում (բա լավ ա՞, որ իրանք մեր շուրջը մխտռում են), մոծակին բռնում էինք ու պահում արևի տակ, խոշորացույցն էլ՝ վրան, խեղճը մեր աչքի առաջ չորանում էր (բա լավ ա՞, որ իրանք մեզ կծում են), ուրիշ միջատներին բռնում էինք ու տարբեր հեղուկներ մեջը սրսկում, լավ ուռում-փքվում էին… Բայց խեղճ կատունե՞րն ինչ էին անում, որ երեխեքը հատկապես դաժան էին նրանց հանդեպ։ Կտրում էին կատուների բեղերը, մեջքի ու փորի բուրդը թրաշում, իզոլյացիոն ժապավեն կպցնում փորին ու մեջքին, ականջները սոսնձում բրդին, պոչն էլ՝ մեջքին, եթե բանը չէր հասնում պոչը վառելուն։ Ասում են, որ էն մերոնց կողքի գյուղի էրեխեքը մի անգամ ավտոյի նասոսով կատվին փչել-գմփցրել են… խե՜ղճ կատու, էշ-նահատակ։
Երեխեքն ամենուրեք նույն կարգի են, ճիշտ չի, որ ասում են, թե գյուղի երեխեքն ավելի խղճով են կենդանիների հանդեպ։ Իհարկե, գյուղի ու քաղաքի երեխաների չարություններն իրարից մի քիչ տարբեր են, բայց էդ տարբերությունը մեծ մասամբ կապված է բարձր շենքերի հետ։ Գյուղացի երեխեն հո չի՞ կարող գնալ, հարևանի փռած լվացքը հողոտել՝ վրեժ լուծելու համար նրանց՝ իրենց թշնամի չար երեխուց, թերթ ու նամակով լի փոստարկղի մեջ վառած լուցկի գցել, տանիքից սոխ, դամբուլ ու նման բաներ շպրտել անցորդների գլխին կամ էլ վերևի հարկից թքելով նշան բռնել ներքևի հարկում լվացք փռող ծյոծյայի ծիծիկների ճի՜շտ մեջտեղին…
Մինչև հիմա աչքիս առաջ է մեր տակի հարևան Աբոյի դեղնակարմիր քաչալը, երբ ես պատուհանից նշան բռնեցի ու ուղի՜ղ նրա գլխին գցեցի խոհանոցի համար գնված ու դեռ պատին չփակցված բաց մանուշակագույն սալիկը։
— Միլի՜ցիա կկանչեմ,- գոռաց Աբոն։
Այդ օրը ես առաջին անգամ լսեցի «միլիցիա» բառը… Հինգ տարեկան էի։
Դրանից մի յոթ-ութ տարի անցավ, հերթական ամառն էինք անցկացնում գյուղում, որի ազատության մեջ լրիվ դուրս էինք գալիս վերահսկողությունից։ Գյուղի ընդարձակությունը նպաստում էր մեր սանձարձակությանը, և ֆլորայի ու ֆաունայի առատությունը մղում էր մեզ նորանոր փորձարարությունների ու երբեմն՝ փորձանքների։
Հերթական գյուղական սանձարձակ օրն էր։ Նախորդ օրը ինձնից փոքր քույրս թարթիչներին սպիտակ մանիկյուր էր քսել, որի համար մաման նրան ասել էր «անպետք», ու քույրս, ազդված, թարթիչները լրիվ կտրել էր, ու հիմա մի քիչ վախենալու էր նրա աչքերին նայելը։ Իսկ փոքր եղբայրս հնդուհավի ճտերին խեղդել էր ու ուրախ-ուրախ բաբոյին ասել, որ վայրի ծիտիկներ է բռնել։ Որպեսզի մխիթարեմ ինձնից փոքր քրոջս ու եղբորս, նրանց հետս տարա հարևանի բախչեն՝ ծիրան գողանալու։ Նախորդ տարիներին երկվորյակ քեռորդիներս էին ինձ նույն բակը տանում մրգի գողության, հիմա իմ հերթն էր ինձնից փոքրերին նույնը սովորեցնելու։ Իսկ երբ չաղ ու տղամարդու հաստ ձայնով Վերգուշ տոտան գոռգոռաց մեզ վրա, մենք փախանք ու թաքնվեցինք բաբոյի հավանոցում, որտեղ բմբուլներ հավաքեցինք, վառեցինք ու կերանք (իսկի համով չէր), հետո վառած լուցկու քուքուրդները կերանք (նույնպես համով չէր), վրայից էլ խմեցինք մի քիչ մեքենայի յուղ (զզվելի էր)։ Քեռորդիներս էլ, որ ինձնից մի-մի տարի մեծ էին, էդ օրը փորձել էին սափրվել, բայց մեկն այտը ճղել էր, ու քանի որ որոշել էին անպայման օրը չավարտել ածելին չօգտագործած, գնացել, սափրել էին շուշաբանդի թախտի վրա խոր քուն մտած Սեյրան քեռու ուսերն ու մեջքը… Քեռին նրանց մի քիչ տփեց ու անկյուն կանգնեցրեց, բայց անկյունում էլ տղերքը հալներով չէին մնում. մեկը կոպերը հետ շրջեց՝ բացելով աչքերի ներսի կարմիր մասերն ու վախեցնելով մեզ, մյուսն էլ ձեռքերով անշնորհք շարժումներ էր անում, որ մեզ խնդացնի…
Երեկոյան եկավ մեզնից մի տարի փոքր մեր մորաքրոջ աղջիկը՝ գիշերելու, պատմեց, որ էդ օրը ինքը կերել է ղազի քարաճիկ, պատի ծեփ ու որ իր քթից արյուն է եկել, քանի որ խաղալիք մոզաիկայի հատիկը մտցրել է քիթը, հետո պատմեց մի խուժանական անեկդոտ Վարդանիկի ու ընկեր Մարգոյի մասին, որ պուճուրները չհասկացան, իսկ մեծերով արհամարհեցինք, իբր «մենք դա արդեն անցել ենք»։ Քնելուց առաջ մի մեծ կռիվ սկսվեց մեր հինգի ու էդ զարմուհուս միջև, քանի որ սկսեց մեզ վախենալու պատմություններ պատմել թռչող կախարդի մասին, որին ինքը իբր տեսել էր իրենց այգու թթի ծառի վրա։ Սկսեցինք իրեն դնգստել սուտլիկության համար, նա էլ մեզ կեղտոտ բառեր ասաց, անիծեց մեր յոթը պորտը ու հայտարարեց, որ գնում է իրենց տուն, չնայած մթնել էր։ Ես էլ ծաղրեցի. «Գնա՛, գնա՛, տե՛ս ճամփին էդ թռչող կախարդը քեզ չգողանա»։ Մորաքրոջս աղջիկն էդ խոսքերիցս վախեցավ ու մնաց բաբոյի տանը, բայց քնեց ուրիշ սենյակում՝ վախից մի կուշտ զռռալուց հետո։ Մաման, բաբոն ու ձալոն (քեռեկինը) ասացին, որ մենք հյուրասեր ու բարեկամասեր չենք, որ պիտի փոքրերին զիջենք ու հանդուրժենք… մի խոսքով, էլի մեղավորը մենք դուրս եկանք, ոչ թե էն սուտլիկը…
Հաջորդ օրը քեռորդիներիցս մեկը ցույց տվեց իր արևային ակնոցը, որն իրեն իբր նվիրել էր իրենց գյուղ եկած մի արտասահմանցի։
– Բա գիտե՞ս,– ասացի,– ես լսել եմ, որ եթե չղջիկի արյունը քսես մուգ ակնոցին ու նայես, բոլոր մարդկանց տկլոր կտեսնես…
Քեռորդուս աչքերը փայլեցին. նրա գլխին արդեն հորմոնները խփել էին։
– Չփորձե՞նք,– ասաց նա,– գնանք, Վերգուշի աղջկան նայենք…
Երևի հասկացաք, որ Վերգուշի աղջիկը մեծ ու տպավորիչ մարմնամասեր ուներ…
– Բա ո՞նց, փո՜րձենք,– ասաց եղբայրը։– Հանդի ճամփին մի պուճուր քարանձավ կա, ընտեղ լիքը չղջիկներ կան, գնանք բռնենք…
– Գնանք,– ասացի ես,– բայց դու մեզ էլ կտա՞ս էդ ակնոցով նայենք…
– Որ ձեզ լավ պահեք՝ կտամ…
– Բայց էդ քարանձավում օձ էլ կա…
– Ավե՛լի լավ… բա գիտե՞ք, օձի միսն էլ հում վիճակում ինչին ա լավ,– ասացի ես՝ ցանկանալով քաղաքի մեր դպրոցի ու բակի ամենագետներից լսածներովս է՛լ ավելի լուսավորել գյուղաբնակ քեռորդիներիս։
– Ինչի՞ն,– միաձայն բացականչեցին քեռորդիներս։
Ես նրանց շարժումներով ու բառերով հասկացրի, որ՝ պոտենցիային…
Երկվորյակ եղբայրներն ավելի ոգևորվեցին, կարծես աղջիկները հերթ էին կանգնել ու պետք էր արդեն մտածել իրենց պոտենցիան ամրապնդելու մասին…
Ու որոշեցինք գնալ չղջիկ ու օձ բռնելու ու մեզ վրա փորձարկելու…
Փոքրերին թողեցինք տանը՝ հորդորելով, որ չփորձեն ուտել շարժվող ու թռչող ոչ մի արարած (թեև մրջյունները, ինչ խոսք, թթվաշ են ու համով), որ քույրիկս հեռու մնա մամայի պայուսակից ու քեռեկնոջ զարդասեղանից, որ Երևանի տան պես չփորձի սեղանի սփռոցը կտրտել ու իր տիկնիկի համար գոգնոց կարել, որ եղբայրիկս նորից չփորձի հեծանիվով թռչել շուշաբանդից ու իր քիթը, ականջն ու ուրիշ տեղերը ոչ մի բան չմտցնի, ու որ հանկարծ Վերգուշ տոտայի բախչեն չմտնեն ու հավանոց չգնան։ Մեզ համար պատրաստեցինք ճամփի պաշար (տեղ գնալու ամենահաճելի կողմը) ու մեծերին ասացինք, որ գնում ենք գյուղի ներքևի դաշտը՝ ֆուտբոլ խաղալու, թե չէ հաստատ մեզ կարգելեին գնալ չղջիկորսության ու հատկապես՝ օձորսության…
Ճամփին պատմում էինք անցած տարիներին մեր կատարած տարբեր հերոսություններից։
– Արա՛, հիշում ե՞ս, որ պուճուր վախտով գնացել էինք կարտոշկա հավաքելու, դու կարտոշկի բողոճը հավաքել էիր, լցրել բերանդ…
– Արա՛, հիշում ե՞ս, որ դու էլ պուճուր վախտով սուր մկրատը մտցրիր շտեպսելը, տոկը տվեց, ծեփեց քեզ պատին, մազերիցդ ու ականջներիցդ ծուխ էր հելնում…
– Հա՞, բայց ես էլ էրկաթի շյուղն եմ մի անգամ մտցրել շտեպսելը, տան լույսերը թռան, շյուղը հալվեց, բայց ինձ բան չեղավ,– ասացի ես։
– Ես անցած տարի թել-ասեղով մատներս իրար եմ կարել, դասարանի աղջկերանց վախացրել…
– Մենք էլ մեր սիպտակ հավերը, որ թրիքն ընկան, գցեցինք մեր «Ռիգա» լվացքի մաշնեն ու լվացինք, լավ ա՝ չմեռան…
– Հետո արևի տակ պարանից կախ տվի՞ք,– հարցրի ես։
– Չէ՛, շարեցինք գետնին, մինչև իրիկուն բժժած վեր էին ընկած հարիֆները…
Պատմելու հերթն իմն էր։
– Բա դուք գիտե՞ք, որ ապրիլի մեկից՝ խաբելու օրից հետո գալիս ա ապրիլի երեքը՝ կոճակ պոկելու օրը։ Ես մեր դասարանի Դավիթի կոստյումի սաղ կոճակները կտրել եմ էդ օրը…
– Լավ ա՝ շալվարինը չես կտրել,– հեգնեց մի քեռորդիս։
– Ուրի՞շ ինչ օր ունեք,– հարցրեց մյուսը։
– Աղջիկների յուբկեն բարձրացնելու օր… դուք չունե՞ք…
– Ա՜յ դա դզեց,– ուրախացան քեռորդիներս։
– Աղջիկներն էլ ասում են՝ դե որ տենց ա, ուրեմն էսօր նաև տղերքի շալվարն իջացնելու օրն ա…
– Էդքան ռիսկով ե՞ն, որ իջացնեն…
Էդպես խոսխսալով հասանք քարանձավ։ Քարանձավ որ ասում եմ՝ ժայռի մեջ մի հսկա ծակ էր, երեք կողմից փակ, բայց ներսի տարածությունը՝ փոքր, ներսն էլ համարյա մութ չէր, որ գոնե մի քիչ խորհրդավոր լիներ…
Նստեցինք ներսում, նախ կերանք մեր մոտի եղած ողջ պաշարը ու շարունակեցինք խոսել, թե ով իր կյանքում էլի՛ ինչեր է կերել (բզեզ, բետոն, օճառ, մաստիկա, խավարասեր, մոխիր, կավիճ, «Կոմունիզմի ուղիով» թերթ, պլաստիլին, հող, դեղահաբեր, վաքս, թիթեռ, սելիտրայի գնդիկներ, պատի գաջ, հավի կուտ….), խմել (նավթ, յոդ, ժավել, դուխի, թանաք, էմուլսիա….) և ուրիշ ինչ հերոսություններ է արել (գողանալ պապի ատամների պրոտեզը կամ հարևանի տան կտուրին փռած դեղձի չիրը, մուրճով հարվածել տնեցիներից մեկի գլխին, քնած մարդու ոտքերի մատների արանքը թել դնել ու վառել, տոնածառը շուռ տալ հյուր եկած Սերգեյ Խաչատուրովիչի գլխին….)։ Հետո խոսեցինք արգելված (իմա՛ խուժանական) թեմաներով, չնայած ոչ մեկս էլ կարգին տեղեկացված չէր, բայց երևակայություններիս զոռ էինք տալիս, թե ինչ կանենք, եթե հիմա մեր քարանձավ մտնի մի գեղեցկուհի հուրի-փերի կամ «Հյուրն ապագայից» ֆիլմի Ալիսան (թե հուրի-փերին կամ Ալիսան էդ չոլում ի՞նչ գործ պիտի ունենային)…
Հետո քարերի տակ օձ փնտրեցինք, բայց չկար։ Մենակ անձրևորդեր կային։ Մի քանիսին լխճեցինք։ Հետո քարով խփեցինք քարանձավի առաստաղի տարբեր մասերին՝ հույսով, որ այնտեղից դուրս կթռչի չղջիկը, կամ, ինչպես քեռորդիներս էին ասում, կոպչիկը։
Ո՛չ չղջիկ, ո՛չ կոպչիկ, ո՛չ… աղջիկ…
– Ոչինչ, չմտածեք, ես մի օր հենց կոպչիկ տենամ, կտամ-կսպանեմ, արյունն էլ կքսեմ ակնոցներիս,– մխիթարեց մեզ ակնոցատեր քեռորդիս։
– Օձ էլ հա՛ տենում ենք, մի օր չէ մի օր՝ կբռնենք,– երկրորդեց մյուսը։
Հետդարձի ճամփին գետնին ընկած կարբիդ տեսանք ու լավ ուրախացանք, քանի որ երբ վրան միզում ես՝ սկսում է ուժեղ թշշալ։ Մեկի այգու ցանկապատից կախված մոշի թուփը մաքրազարդեցինք՝ պատռտելով մեր շորերն ու ճանկռտելով մեր ձեռքերը։ Հետո ես փորձեցի անգլերեն խոսել գյուղի եկեղեցին այցի գնացող տուրիստների հետ, բայց քեռորդիներս ինձ ձեռ առան, ես կոմպլեքսավորվեցի ու էլ չխոսեցի, այդուհանդերձ, մի տուրիստ տատիկ ինձ արտասահմանյան ծամոն տվեց՝ փայփլուն թղթով ու դրախտային համով, որը ես որպես պատիժ չկիսեցի քեռորդիներիս հետ, բայց մեծահոգաբար նրանց տվեցի ծամոնի թուղթը, որ հոտ քաշեն, ճիշտ ինչպես սինյոր Պոմիդորն էր իր աղախին Մորիին պարգևատրում կոնֆետի թղթերով…
…Այդ երեկո երբ պառկեցի քնելու, պարզ լսում էի, թե խոհանոցում ինչեր են խոսում բաբոն, մաման, մորքուրն ու ձալոն, քանի որ իմ մահճակալը տան ներքին պատի պատուհանի տակ էր, իսկ այն բացվում էր դեպի խոհանոց։ Զրույցի թեման մեր չարություններն էին, քանի որ այդ օրն էլ քույրս ավազե տորթ ու ցեխի կոտլետ է սարքել ու փորձել է ուտացնել փոքր եղբորը, մորաքրոջս աղջիկը, որ բենզինի հոտ շատ է սիրում, ամառվա շոգին էնքան է բենզինից հոտ քաշել, որ հարբել է ու տարել են բժշկի, իսկ նրա եղբայրը քորոց է կուլ տվել, հազիվ են հանել…
– Հիմիկվա էրեխեքը…,– հոգոց հանեց բաբոն։
– Լա՛վ, լա՛վ, չեք հիշո՞ւմ՝ մե՛նք ոնցն էինք,– ասաց մաման։– Ես որ մեր հարևան Ժասիկի ծոցը սատկած խլեզ գցեցի…
– Հա… մի անգամ էլ էդ նույն Ժասիկին լրիվ քաչալացրիր ու գլխին կանաչ ներկ քսեցիր…
– Մամ, բա հիշում ե՞ս, պապան ինչ անում էր՝ ես կրկնում էի, մի օր տեսա՝ թրաշվեց, ես էլ փորձեցի կրկնել… դու վախացրիր, որ եթե տենց անեմ, մեծանամ, թշերս մազոտ կլինեն,– ասաց մորքուրս։
– Բա հիշում եք, որ մի անգամ մկնդեղ կերաք, լավ էր՝ քիչ էիք կերել…
– Չէ, ես հիշում եմ, որ պապայի «Բելոմոր» սիգարետից մի անգամ կերա ու քո պամադից…
– Ես էլ հիշում եմ, որ բարձր դասարանում ժավելով լողանում էի, որ մաշկս սիպտակի…
– Բա Սեյրանը պատմել ա՞ քեզ, որ մի անգամ պեսոկ ա գողացել, լցրել ա շալվարի ջեբերն ու գնացել ա գոմում կերել…
– Բա Երևանում ուսանողական տարիներին էլ հանգիստ չէինք մնում։ Ինչքան ենք զանգել տղերքի, գժվացրել։ Ասում էինք՝ ձեզ կենդանաբանական այգուց են զանգում, մեր ջուրը կտրել են, ձեր վաննան ջուր կլցնե՞ք, մեր բեգեմոտին բերենք, ձեզ մոտ լողացնենք…
– Մի անգամ էլ մի պատահական համարի զանգեցինք ու ասեցինք՝ это зоопарк? Մի կին էր վերցրել, ասեց՝ нет, это цирк…
– Մի անգամ զանգում էինք յա բախտի համարներ, ասում էինք՝ բարև ձեզ, Դեբիլլային կարելի ա՞։ Բոլորը լուրջ-լուրջ ասում էին՝ «սխալ եք զանգել», «աղջիկ ջան, մենք Դեբիլլա չունենք»։ Ախր մեր հայերն էնքան տարօրինակ անուններ են դնում, որ…
Գծանկար
Այդ ժամանակ ձալոն ձայնը բարձրացրեց.
– Բայց դուք ախր շատ անմեղ բաներ եք պատմում… Եթե ինձ ուզելուց առաջ մեր ավանում մի լավ հարցուփորձ անեիք ու իմանայիք, թե ինչեր եմ արել էրեխա վախտերս, վայ թե չուզեիք…
Լսվեց ծիծաղ։ Ես սրեցի լսողությունս։
– Մեր տակի հարևան Խանում տոտան մորս հետ շատ էր կռվում, մորս ճնշումն ամեն անգամ էդ շուխուրներից հետո թռնում էր։ Մի օր մուտքի առաջ Խանումը դեմս հելավ, չդիմացա, ասեցի՝ Խանում տոտա, քաքաբլիթ կերել ե՞ս… ու պո՜ւկ, տուն փախա։ Դրանից հետո աշխատում էի աչքին չերևալ… բայց դրանից հետո մորս հետ էլ մեծ կռիվներ չարեց…
– Դե ասա՝ դաստիարակել ես,– ասաց մաման։
– Հա, երևի… Էդ տարիքին ես շատ էի սիրում մարդկանց պատուհաններից քարեր շպրտել,– շարունակեց ձալոն։– Մի անգամ մեր շենքի երեխեքով գնացինք կողքի թաղը, ասի՝ էկեք քար գցենք բաց լուսամուտներից ներս։ Ու մի մեծ քար գցեցի առաջին հարկի պատուհանից ներս։ Մեկ էլ մի կնիկ դուս նայեց ու սկսեց ղժղժալ. «Էս ի՞նչ արիք, քարն ընկավ ուղիղ մարդուս գլխին… ձեր ա՜րևը թաղեմ, բա որ մարդս տո՞ւնը լիներ…»։ Չհասկացա, թե ոնց կարող էր էդպես լինել, բայց հիմա ջոկում եմ, որ քարն ընկած կլիներ անկողնու վրա, որտեղ մարդն ա քնում…
Խոհանոցից լսվեցին կչկչոցի ձայներ։ Ձալոն ավելի ոգևորվեց.
– Բա մի անգամ էլ… կլինեի մի տասնհինգ տարեկան… քարով խփեցի մեր շենքից մի տղու գլխին, գլուխը ծակվեց։ Իրա մերն էկավ մեր տուն, կռիվ արեց, ասեց՝ բա տղես էլ ուզող կունենա՞, տղուս հետ դո՛ւ ես պսակվելու, ես էլ թե՝ հա ի՞նչ անենք, գլուխն ա ծակվել, հո ձեռ ու ո՞տը չեն պոկվել։ Էդ կնիկն էլ թե՝ կապ չունի, կարող ա հիշողությունը կորցնի…
– Հիմա սաղ ա՞ էդ տղեն,– հարցրեց մորաքույրս։
– Հա, Յակուտիայում ա, մեծահարուստ ա…
– Տեսա՞ր դու, մեծահարուստ դառնալու համար պտի գլուխը ծակվեր…
Կանանց խումբը նորից համերաշխ ծիծաղեց։ Ինձ, ճիշտն ասած, մի քիչ տարօրինակ էր թվում, որ նրանք ծիծաղում են նման բաների վրա…
–Ինձ միլիցիա էլ են տարել,– նորից սկսեց ձալոս։– Մեր դասարանում մի տղա կար, ահավոր չէի սիրում, ղզիկի մեկն էր։ Մի օր դրան խաբարբզիկության համար դասերից հետո տարա դպրոցի հետևը ու քիթ-մռութը մի լավ ջարդեցի։ Մեկ էլ մի ժամից միլիցիան էկավ մեր տուն, ինձ տարան քաղմաս, չորս ժամ պահեցին։ Պարզվեց՝ էդ ղզիկն էր զանգել, ինձ վառել։ Կապիտանն ասեց՝ խի՞ ես էդ տղուն ծեծել, ես էլ ասեցի՝ շատ էլ լա՛վ եմ արել, վաղը մատներն էլ վրից պոկելու եմ, տենամ՝ ո՞նց ա նորից ձեզ զանգելու…
– Բա էդ տղե՞ն հիմի ինչ գործի ա…
– Հեչ, մեր շրջկոմի պրոպագանդայի բաժնի վարիչն ա…
Էդ օրվանից սկսեցի ուրիշ աչքով նայել մեծերին (հատկապես՝ սուսուփուս ձալոյիս), պատկերացնել նրանց դասարանի տղերքին ծեծելիս, հարևանի աղջկա ծոցը սատկած մողես գցելիս, հեռախոսով մարդկանց գժվացնելիս…
Ինչ վերաբերում է մեր այդ օրվա ձախողված ծրագրին, դա այդպես էլ մնաց մանկության չիրականացված հիմարությունների շարքում…
Իսկ տկլոր մարդ տեսնելու և մյուս նպատակի համար ինձ ու քեռորդիներիս երբևէ պետք չեկավ ո՛չ չղջիկի արյուն, ո՛չ էլ օձի հում չալաղաջ…
Արծուի
No Comments