Արցախը կորոշի հայության ճակատագիրը

Ներկայացնում ենք Մոնթե Մելքոնյանի «Պայքարելու իրավունքը» գրքում ամփոփված խորհրդածություններից մի քանիսը։ Մոնթե Մելքոնյանի 1981-1991թթ. գրած աշխատությունները, հոդվածները եւ նամակները ամփոփող այս ժողովածուն լույս է ընծայել  «Վերնատուն» հրատարակությունը։ Թարգմանիչը Վահան Մկրտչյանն է, խմբագիրը՝ Արամ Թոփչյանը։ Հրատարակության է պատրաստել գրող, գրականագետ Արմեն Սարգսյանը։

***
Բոլոր հայերը կեղծ փաստաթղթեր ունեն․ բրազիլական, ֆրանսիական, լիբանանյան և այլն։ Դա ոչինչ չի նշանակում։ Դրանք բոլորը կեղծ են այնքան ժամանակ, քանի դեռ հայկական չեն։

(1981թ․ դեկտեմբերի 8, հատված ֆրանսիական դատարանի առջև ինքնապաշտպանական ճառից,  Մոնթեին դատում էին կեղծ անձնագիր կրելու պատճառով)

***
Համոզված եմ, որ պայքարին մասնակցելու լավագույն ձևն այդ պայքարի առաջին գիծ գնալն ու մասնակցելն է։

(1991թ․, օգոստոս, տեսաերիզային անտիպ հարցազրույցից)

***
Յոթանասուն տարի սփյուռքում խոսել ենք հողային հարցերի մասին, մեր հայրենիքի այսինչի, այնինչի մասին։ ․․․ Բայց հիմա հստակ է, որ հարցը պիտի լուծվի հիմա, ա՛յս օրերին, ա՛յս շաբաթներին, ա՛յս տարի։

(1991թ․, հոկտեմբեր, սփյուռքահայ ընկերներին և բարեկամներին ուղղած տեսաերիզային ուղերձից)

***
Ադրբեջանի կառավարությունը հստակորեն որոշել է Արցախը դատարկել հայերից, և հետևաբար՝ դիմադրելուց բացի այլընտրանք չկա։ ․․․ Ուրեմն այս պարագայում պարտվելու իրավունք չունենք։ Այս անգամ պետք է հաղթենք։ Պե՛տք է հաղթեն։ ․․․ Շատ հայեր չեն հասկանում, որ կարող ենք հաղթել։ Բայց ռազմական և թվային առումով ավելի տկար ուժը կարող է հաղթել իրենից շատ ավելի հզոր ուժին, եթե լինի վճռական և կազմակերպված։

(1992թ․, հունվարի 25, հատված սփյուռքահայ ընկերներին ու բարեկամներին ուղղված ուղերձից)

***
Ես այսօր այստեղ եմ, որովհետև իրավունք չունեմ ուրիշ տեղ լինելու։ Արցախը կորոշի հայության ճակատագիրը։

(«Արցախ» թերթ, հունիսի 22, 1993թ․)

***
Մենք մտել ենք այնտեղ, որ պատմականորեն մերն է։ Շատ ենք ցանկանում, որ ընդհանրապես սփյուռքում, Հայաստանում և ամեն տեղ մեր ժողովուրդը հասկանա, որ պետք է օգտնի։ Պետք է այս խնդիրը ընկալի իբրև հայ ժողովրդի այսօրվա առաջնահերթություն։ Թե որքան դժվարությունների մեջ է Հայաստանը, մենք շատ լավ հասկանում ենք․ տնտեսական, ամեն տեսակ դժվարության մեջ է։ Բայց եթե չհաղթենք այս պատերազմում, այդ մյուս խնդիրները միայն ավելի վատ պիտի դառնան, և նաև մեր պատմությունը, իմ կարծիքով, կարող է վերջանալ։ Հայոց պատմության վերջին էջը կարող ենք շրջել, եթե կորցնենք այս հողակտորը։

(1992թ․, հոկտեմբերի 4, Արցախի հեռուստատեսությանը տված հարցազրույցից)