«Ամանորյա զինադադար»․ աննշան դրվա՞գ, թե՞ մարդասիրության դաս

«Արևմտյան ճակատում նորություն չկա»․ Ռեմարկի՝ Առաջին համաշխարհային պատերազմի մասին հայտնի վեպն է։ 1914 թվականին՝ Ամանորի նախօրեին Արևմտյան ճակատում չնախատեսված բան տեղի ունեցավ․ հակամարտող կողմերի զինվորները տոնածառեր զարդարեցին, և խրամատներից դուրս գալով՝ շնորհավորեցին միմյանց Ամանորը։

«Առավոտը նոր էր բացվել, երբ մենք տեսանք անգլիացիներին, ովքեր խրամատների միջից մեզ ձեռքով էին անում։ Մենք նույնպես ի պատասխան ձեռքով արեցինք։ Նրանք սկսեցին աստիճանաբար դուրս գալ խրամատներից։ Մեր զինվորները ռազմաճակատ բերված ամանորյա փոքրիկ տոնածառեր էին դրել ու դրանց վրա մոմեր վառել։ Բոլորը դուրս եկան խրամատներից, և ոչ ոքի մտքով անգամ չէր անցնում կրակել»։ Սա հատված է Արևմտյան ճակատից մի գերմանացի զինվորի նամակից։

Իսկ ահա թե ինչպես է 1914 թվականի հայտնի «ամանորյա զինադադարը» նկարագրում  նրա բրիտանացի հակառակորդը․ «Բոլորս դուրս եկանք խրամատից և նստեցինք հողաթմբի վրա։ Գերմանացիները նույնն արեցին, ապա սկսեցին խոսել կոտրտված անգլերենով։ Ես հողաթմբի գագաթը բարձրացա և գերմաներեն խնդրեցի նրանց ինչ-որ ազգային երգ երգել։ Նրանք երգեցին, հետո մենք, և երկու կողմերն էլ ծափահարեցին միմյանց»։

Երբ երկու կողմերի զինվորներն էլ խիզախացան, նրանք դուրս եկան խրամատի ցեխից ու մի քանի տասնյակ մետր լայնությամբ չեզոք գոտիով միմյանց մոտեցան։ Բրիտանացիներն ու գերմանացիները միմյանց ծխախոտ ու  նվերներ փոխանցեցին, լուսանկարվեցին, անգամ միասին ֆուտբոլ խաղացին։ Իսկ ձեռնածուն (գերմանական բանակից) չեզոք գոտում հանպատրաստից ներկայացում բեմադրեց։

Երգելուց ու միմյանց նվերներ տալուց բացի, Գերմանիայի և Մեծ Բրիտանիայի զինվորները  նաև հավաքեցին և հողին հանձնեցին զոհվածների մարմինները։ Այնպես որ, դժվար թե նրանք պատրանքներ էին սնում այն մասին, որ թշնամիների եղբայրացումն ինչ-որ բան կփոխի։ Ահա թե ինչ է  իր հուշերում գրում ռազմական բժիշկ կապիտան Դաննը․ «Ժամը 8։30 ես երեք անգամ օդ կրակեցի, ապա «Շնորհավոր Սուրբ ծնունդ» գրությամբ դրոշակ բարձրացրի։ Ես հողաթումբը բարձրացա և գերմանական կողմից քաթանի կտոր տեսա, որի վրա գրված էր «Շնորհակալություն»։ Գերմանացի կապիտանն առաջ եկավ, երկուսս էլ խոնարհվեցինք, ողջունեցինք միմյանց և վերադարձանք խրամատներ։ Նա երկու անգամ օդ կրակեց և պատերազմը նորից սկսվեց»։ 

Առաջին համաշխարհային պատերազմի չորս տարիների ընթացքում զոհվել է ավելի քան 37 միլիոն մարդ։ 

Թարգմանությունը՝ Իսրայել Ասրյանի
Նյութի աղբյուրը՝ news.un.org/ru/