Ասլամազյան քույրերի աշխարհը

Գյումրին իր մշակութային դիմագծով միշտ առանձնացել է ոչ միայն հայկական այլև միջազգային համապատկերում: Այս քաղաքում գործում են բազմաթիվ և բազմազան մշակութային հաստատություններ, որոնց մեջ թե՛ իր արտաքին նկարագրով, թե՛ բովանդակությամբ ուշագրավ է Մարիամ և Երանուհի Ասլամազյան քույրերի պատրեկասրահը: Այն հիմնադրել են Ասլամազյան քույրերը, 1987 թվականին: Ֆոնդում պահպանվող 620 բնօրինակ աշխատանք քույրերը նվիրաբերել են Գյումրի քաղաքին:

Կարո՞ղ էին նրանք կանխագուշակել, թե ինչ ճակատագիր է վիճակված իրենց հիմնադրած թանգարանին և նրանում հանգրվանած մեծարժեք ստեղծագործություններին: Իհարկե՝ ոչ: Կյանքը անկանխատեսելի է: Ցավոք, ոչ միշտ են այդ կանխատեսումները հանգեցնում բարի վերջաբանի: Ասլամազյանների նախաձեռնությանն այս հեռանկարն էր վիճակված. պատկերասրահի հիմնադրումից մեկ տարի անց Գյումրին ցնցվեց ավերիչ երկրաշարժից, և իր համար լուսավոր-մշակութային նպատակներ նախանշած թանգարանը դարձավ անտուններին պատսպարող օթևան: Ցուցանմուշները տարհանվեցին ու տեղափոխվեցին ապահով տարածք: Այսպես՝ մինչև 2004 թվականը:

Լինսի հիմնադրամի շնորհիվ Մարիամ և Երանուհի Ասլամազյաններ պատկերասրահը վերաբացվում է 2004-ին:

Այսօր թանգարանը ղեկավարում է տնօրենի ժամանակավոր պաշտոնակատար Միքայել Վարդպարոնյանը, որն իր խոսքում բավական հաճախ և ակնածանքով է հիշատակում Մարիամ և Երանուհի Ասլամազյան քույրերի պատկերասրահի նախկին տնօրեն Վահագն Ղուկասյանին: Վերջինիս օրոք այս հաստատությունը բավականին ձեռքբերումներ է ունեցել:

Համալրվել են պատկերասրահի ցուցանմուշները, հիմնականում՝ նվիրատվությունների հաշվին: Աշխատանքները դրվել են նոր հունի մեջ, նախաձեռնվել են մի շարք կրթական ծրագրեր: Այստեղ անցկացվում են ինքնատիպ էքսկուրսիաներ, որոնք համապատասխանեցված են դպրոցահասակ երեխաների ընկալմանն ու հետաքրքրություններին, դրանք ուղեկցվում են ինտերակտիվ խաղերով: Էքսկուրսավարն առաջնորդում է խումբը, հետո այն բաժանվում է մի քանի փոքր խմբերի, նրանք մասնկացում են մրցույթ-խաղի՝ վերջին սրահում հավաքելով պատկերասահի ստեղծած ծավալուն փազլները: Հաղթող խումբը պատկերասրահի կողմից ստանում է որևէ հուշանվեր:  Պատկերասրահում գործում է նաև խեցեգործության արվեստանոց, որը հիմնվել է Մարիամ և Երանուհի Ասլամազյան քույրերի պատկերասրահի և Վաշինգտոնի Սմիթսոնյան ինստիտուտի կողմից ֆինանսավորվող «Իմ Հայաստանը» ծրագրի հետ համատեղ: Այդ արվեստանոցում գործում է «Հազար ու մի երանգ» վարպետաց դասը:

Բաց արվեստանոցում ցանկացած մասնակից կարող է ստեղծել իր նախընտրած գործը՝ օգտագործելով պատկերասրահի տրամադրած նյութատեխնիկական միջոցները: Իսկ փակ արվեստանոցում, տեղացի վարպետի ուղղորդմամբ, ցանկացած տարիքի այցելու իր ձեռքով պատրաստում է Ասլամազյան քույրերի արվեստի մոտիվներով կերամիկական ափսե և դասի ավարտին այն տանում իր հետ՝ որպես գեղեցիկ հուշ:

Գյումրին աղետի գոտի ընկալվելու կարծրատիպը բարեհաջող կոտրվել է վերջին շրջանում: Եվ սա իր ազդեցությունն է թողել նաև Ասլամազյան քույրերի պատկարասրահի առօրյայում: Թեև Միքայել Վարդպարոնյանը հավաստիացնում է, որ այստեղ կյանքն ակտիվանալ է սկսկել մինչ այդ՝ 2015-16 թվականներից սկսած՝ շնորհիվ Վահագն Ղուկասյանի գրագետ գործունեության:

Պատկերասահն իր գործունեության հաջողությունների մեջ կարևոր է համարում պաշտոնական կայքի ստեղծման հանգամանքը: Կայքի շնորհիվ ոչ միայն հայաստանյան, այլև արտասահմանյան զբոսաշրջիկներն են իրազեկվում Ասլամազյանների պատկերասրահի անցուդարձերին, և սա բերում է նրանց ներգրավվածությանը պատկերասրահի աշխատանքներում:

Մարիամ և Երանուհի Ասլամազյան քույրերի պատկերասրահը դեռ դրսից է գրավում մարդկանց: Երկհարկանի, գեղեցիկ պարտեզով այս շինությունը նախկինում ուներ երկու հիմնական ցուցասրահ. առաջին հարկում ցուցադրվում էին Երանուհի Ասկամազյանի գործերը, երկրորդում՝ Մարիամի: Ժամանակավոր ցուցասրահ այստեղ չկար մինչև 2017 թվականը: Այս կարևոր ենթակառուցվածքը ձևավորվեց 2017-ին՝ երկրորդ հարկում գտնվող երկու աշխատասենյակների հաշվին: Այն կրում է հանրահռչակ քանդակագործ Նիկողայոս Նիկողոսյանի անունը, որը եղել է Ասլամազյան յոթ քույրերից մեկի ամուսինը: Ի դեպ, մինչև վերջերս այդ սրահում էին ցուցադրվում Ն. Նիկողոսյանի աշխատանքներից մոտ 30-ը: Այժմ դրանց մի մասը հանձնվել է Երևանում գործող «Նիկողոսյան մշակութային հիմնադրամին»:

Պատկերասրահում լուծված է 30 տարվա վաղեմության՝ ջեռուցման կարևորագույն հարցը, առանց որի այստեղ պահպանվող արժեքները պարզապես ենթարկվում էին անվերականգնելի վնասների: Վերակառուցվել և վերազինվել է ֆոնդային պահոցը:

Որպեսզի ամեն բան դյութական հեքիաթ չթվա, Մ. Վարդպարոնյանին խնդրեցինք խոսել նաև առկա դժվարությունների մասին:

Այդպիսիք կան, իհարկե: Ասլամազյանների պատկերասրահի պատշգամբը գտնվում է վթարային վիճակում: Կար նպատակ այն գոնե մասնակի վերանորոգել-ամրացնել, սակայն աշխարհն իրար խառնած կորոնավիրուսի համավարակը թույլ չի տալիս հստակ ժամկետներ նշել և գումարային հատկացումների հարցում լավատես լինել ներկայում:

Կա ևս մի մեծ, հրատապ լուծում պահանջող խնդիր: Պատկերասրահի շենքի հիմքը գտնվում է խոնավության մեջ: Եվ խնդիրը նոր չէ: Գյումրիում մինչ օրս գործում է հին ալեքսանդրապոլյան ժամանակների ջրահեռացման համակարգը: 1988-ի երկրաշարժի ժամանակ այդ համակարգը, ի մասնավորի՝ ստորգետնյա քարե ջրատարները՝ քյարիզները, խախտվել են, և այժմ շենքի տակ լինում են ջրակուտակումներ:

Մենք շատ ենք ցանկանում, որ այս հրապարակումը ազդակ դառնա բոլոր նրանց համար, ովքեր շահագրգիռ են Գյումրիի մշակութային կյանքի բնականոն ընթացքի հարցում: Թող գտնվեն միջոցներ և ցանկություն՝ Երանուհի և Մարիամ Ասլամազյան քույրերի պատկերասրահի կարևոր առաքելության շարունակականությունն ապահովելու և այստեղ աշխատանքային լիարժեք պայմաններ ստեղծելու համար:

Տաթև Խաչատրյան