Ազգային մշակույթով են երկիր պահում

Ardi.am-ը զրույցի է հրավիրել Արցախյան պատերազմի ազատամարտիկ, պարուսույց, «Կարին» ազգագրական համույթի հիմնադիր և գեղարվեստական ղեկավար Գագիկ Գինոսյանին:

Արցախյան պատերազմից հետո մեր զրուցակիցն արարում է մշակույթի դաշտում՝ հայ հանրությանը ներկայացնլով և ուսուցանելով հայկական ազգային պարերը: Նա այն համոզմունքն ունի, որ մշակույթը ոչ թե ընդամենը գեղեցիկ արվեստ է, ժամանցի ձև, այլ ինքնության հզոր բաղադրիչ, որը կերտում է հայ մարդուն, այսօրվա քաղաքացուն: Ազգային մշակույթով դաստիարակված մարդն է, որ իր հզոր կամքով երկիրը պահել գիտի, իր ինքությունը, իր հայրենիքի սահմանները, իր արժանապատվությունը պաշտպանել գիտի, ճիշտ այն հայորդիների նման, որոնք հերթական անգամ չընկրկեցին թշնամու առաջ Տավուշում օրերս սանձազերծված պատերազմական իրավիճակում: 
Հենց այս դեպքերի առնչությամբ էլ զրուցել ենք Գագիկ Գինոսյանի հետ: 

— Գագի՛կ, տարիներ շարունակ ասվում էր, որ Լեոնիդ Ազգալդյանից, Մոնթե Մելքոնայնից, Մովսես Գորգիսյանից և նրանց նման հերոսներից հետո չեն գտնվի մարդիկ, որոնք նույն անձնազոհությամբ կկանգնեն՝ ի պաշտպանություն հայրենիքի: Տավուշի դեպքերից հետո կարո՞ղ ենք արձանագրել, որ այդ քաջերի գործը ունի շարունակություն, որ հայրենիքի պաշտպանությունը պատվով կրող հերոսների պակաս չկա նաև այսօր:

— Վստահաբար պիտի արձանագրենք, որ մենք դրանում համոզվեցինք նաև 2016-ին: Մենք տեսանք, որ Արմենակ Ուրֆանյանի նման հրամանատարներ կան, որ Ռոբերտ Աբաջյանի, Քյարամ Սլոյանի նման զինվորներ կան: Առանց վիրավորական ակցենտ դնելու Քյարամ Սլոյանի ազգության հարցում՝ պիտի ասեմ, որ նա ինձ համար ավելի քան հայ էր, 2016 թվականին նա իրեն շատ ավելի հայ և հայրենատեր էր զգում, քան երկրի նախագահը: Այսինքն՝ նրանց ոգին արդեն ապացուցել էր, որ մենք Ձեր հարցում նշված մտահոգությունը չունենք: Լեոնիդի, Մոնթեի, Մովսեսի, Թաթուլ Կրպեյանի, Սիմոն Աչիկգյոզյանի նման ազնվական նկարագրով մարդկանց ոգին էսօր մեր զինվորների մեջ է: 2016 թվին ես մի քանի անգամ եմ կրկնել, որ մի բուռ հայեր ասացին՝ ո՛չ, երկրի տերը Բաղրամյան 26-ում չէ, երկրի տերը եղել և մնում է խրամատի զինվորը: Այդ զինվորն է որոշում երկրի ճակատագիրը: Իսկ նրանք որոշում ունեին հայրենիքը չհանձնելու: Ու նրանց որոշման հետ հաշվի նստեցին որոշ ատյաններ՝ չնայած որ, դատելով դեպքերի ընթացքի տրամաբանությունից, իրենք այլ որոշում ունեին: Այդ որոշումը բոլորի համար ընդունելի էր, բայց ոչ՝ հայրենիքի պաշտպանի: Եվ վերջին օրերի պատերազմը Տավուշում նույնպես, վստահաբար կարծում եմ, ցույց տվեց, որ մենք ոչ միայն հերոս և զորավար մարդիք ունենք, որոնք հետևորդներն են Լեոնիդ Ազգալդյանի «Սա Հայաստան է, և վերջ» կարգախոսի, այլ նաև ունենք գիտական միտք, հզոր գիտական միտք, որի շնորհիվ այլևս հայը բահով չի վնասազերծելու հակառակորդի զինատեխնիկան: Մենք տեսանք, որ թեև հակառակորդը միլիարդներ է ծախսում՝ աշխարհի առաջադեմ գիտական միտք ունեցող երկրներից ինչ-որ զինատեսակներ գնելու համար, մեր միտքը ոչնչով չի զիջում այդ զինտեխնիկային, մենք կարող ենք և՛ օդում, և՛ ցամաքում գերազանցել մեր ինքնապաշտպանական մտքով: Այս համոզմունքի համար մենք մեծապես պարտական ենք մեկ մարդու՝ Առաջատար տեխնոլոգիաների ձեռնարկությունների միության նախագահ, լուսահոգի Կարեն Վարդանյանին, որի գործի շարունակողները հիմա էլ վստահ կան: Եվ մենք շատ չանցած կտեսնենք նորանոր արդյունքներ: Մանավանդ, եթե երկրի իշխանությունները ոչ թե խանգարեն, այլ սատարեն, աջակցեն Կարեն Վարդանյանի նման մարդկանց, թույլ տան, որ այդ մարդիկ գործեն, արարեն, մենք հզոր տանկեր էլ կկարողանանք ստեղծել: Վստահաբար կարող եմ ասել, որ եթե նույնիսկ տանկարդյունաբերություն, որպես այդպիսին, Հայաստանում չլինի, ապա տանկեր կամ ինքնաթիռներ վերանորոգելու, վերագործարկելու խնդիրը հաստատ հնարավոր կլինի մեր երկրում լուծել: Մենք կարող ենք ունենալ զինտեխնիկայի այնպիսի կայաններ, որ հակառակորդի մտքով ուղղակի չանցնի Հայաստանի նկատմամբ որևէ ոտնձգություն անել կամ ապուշ արտահայտություններ անել՝ ատոմակայանի հետ կապված:

— Կարծում եք՝ այդ հայտարարությունը մեր ուժեղ կամ թույլ լինելու պարագայո՞վ է պայմանավորված, թե՞ հայտարարողի հոգեկան որակներով:

— Իհարկե, անհավասարակշիռ մեկը կարող է նման բան հայտարարել: Բայց ես վստահ եմ, որ մեր օդային պաշտպանությունը վերահսկող միտքը նույնպես առաջատար է, և մենք կարող ենք այդտեղ էլ նորարարություններով ապահովել մեր անվտանգությունը և այնպիսի քայլ կատարել, որ նման հայտարարություն անողն ինքը հայտնվի ծիծաղելի վիճակում: Երբ մարդը 150 կամավոր էլ չի կարողանում հավաքել՝ հանուն Ադրբեջանի կռվելու, նման հայտարարություններ անելուց առաջ շատ խորը պիտի մտածի, թե ինքն ինչի հետ կարող է բախվել, թե ինչպես հայերը կարող են իրեն պատժել՝ այդպիսի արտահայտության համար:

— Ապրիլյան քառօրյայի ժամանակ մենք ազգովին մղվեցինք բանակին սնունդով, հագուստով, առաջին անհրաժեշտության այլ պարագաներով օգնություն հասցնելու քայլին, չնայած հետագայում ցավով պարզեցինք, որ մեր ուղարկածի գոնե պատկառելի մասն անամոթաբար յուրացվել է այլոց կողմից: Տավուշյան դեպքերի ժամանակ այդ մղումը չկար, գոնե ես մտքովս չեմ անցկացրել, թե մեր զինվորները քաղցած են, հագուստ չունեն, անզեն են: Իրո՞ք այդպես է: Դուք՝ որպես բանակին մոտ կանգնած մարդ, կարո՞ղ եք հավաստիացնել, որ մեր կռվող զինվորներն այլևս չունեն այն խնդիրները, որոնք կային Ապրիլյան քառօրյայի օրերին, որ մեր տարերային, հախուռն աջակցության կարիքն այլևս չկա բանակում:

— Չեմ կարծում, որ դրա կարիքը կա իրականում: Հուրախություն մեզ՝ պիտի փաստենք, որ շատ բան է փոխվել բանակում՝ և՛ սնունդի, և՛ հանդերձավորման, և՛ սպառազինության առումով: Վստահաբար, այսօր բանակը այդպիսի աջակցության կարիքը չունի: Ես կոչ կանեի ավելի շատ օգնել Տավուշի ժողովրդին՝ վերականգնելու իրենց քանդված ինֆրաստրուկտուրաները: Կան վնասված ճանապարհներ, ջրատարներ, գազատարներ, բնակարաններ, մանկապարտեզներ: Սրանք վերականգնելուն նպաստելու կարիքն այսօր ավելի մեծ է: Ամենակարևորն է ուղղակի լինել այդ մարդկանց կողքին: Այդ գյուղերը սահմանապահ գյուղեր են, և դրանց բնակիչների հոգեբանությունը մեզ բոլորիս ապշեցրեց այս օրերին: Սկսած ամենատարեց մարդուց մինչև ամենափոքր երեխան ավելի քան վճռական են՝ իրենց հողերը պահելու, հայրենիքի իրենց հատվածը անխոցելի դարձնելու և երբևէ չլքելու հարցում: Նրանք այնպիսի կամք ունեն, որ անհնար է դրա դեմ կռվել: Պիտի ասեմ, որ մենք Տավուշում տեսանք եռամիասնության բացառիկ օրինակ: Հոգևոր առաջնորդը՝ Բաբկեն եպիսկոպոս Գալստանյանը, իր բարձունքի վրա էր: Նա, ի փառս մեր ազգի, հայտարարեց, որ միջազգային հանրությանը ներկայացնելու մի բան ունենք միայն՝ մեր պատժիչ գործողությունները հակառակորդի նկատմամբ: Առաջին հայացքից սա կարծես թե հոգևոր առաջնորդին բնորոշ արտահայտություն չէ, բայց նա Խրիմյան Հայրիկի և Վազգեն Առաջինի հետևորդն է: Վերջինս ասում էր. «Ես այնքանով են քրիստոնյա, որքանով որ քրիստոնեությունը ծառայում է իմ ազգին»: Այսինքն՝ Բագրատ սրբազանը զորավարին վայել խոսք է ասել, անձամբ քաջալերել է և՛ մեր զինվորներին, և՛ բնակիչներին: Իր տեղում էր նաև զորավարը՝ գեներալ Խաչատուրովը: Իր տեղում էր գործադիր իշխանությունը՝ հանձինս մարզպետ Հայկ Չոբանյանի: Եվ այս եռամիասնության շնորհիվ մենք տեսնում ենք, որ Տավուշում ոչ մի ընկճված մարդ չկա, ոչ մի հուսալքված մարդ չկա, բոլորը վստահ են, որ նյութական կուրուստները կվերականգնվեն, և ոչ ոք իր բնակավայրը չի լքի: Սա պիտի օրինակ լինի սահմանամերձ, հատկապես՝ Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ սահմանամերձ բոլոր բնակավայրերի համար, և բոլոր մարզերում այդ երեք կառույցները պետք է լինեն իրենց բարձունքի վրա, լինեն ամենամեծ նվիրյալները: Տավուշի օրինակով մենք տեսանք, թե ինչ վերջնարդյունք ենք ունենում, երբ երեք ուժ համախմբված ծառայում են մեկ նպատակի: 

Զրույցը՝ Կարինե Ռաֆայելյանի
Լուսանկարները՝ «Կարին» ազգագրական համույթի ֆեյսբուքյան էջից