Նշան Աբասյան․ Ճիշտ հոլովառության օրինակներ

Հոլովառությունը բառերի կապակցման այն եղանակն է, որի դեպքում գերադաս բառի պահանջով լրացումը դրվում է որոշակի հոլովով կամ կապով ու նրա խնդրով։ Օրինակ՝ «խոսել» բայը պահանջում է բացառական հոլովով կամ մասին կապով ու սեռական հոլովով ձևավորված լրացում. «խոսել այսինչից//այսինչի մասին»։ Կամ՝ «մոտենալ» բայը պահանջում է տրական հոլովով դրված լրացում. «մոտենալ տանը//քաղաքին//ճանապարհին»։
Հաճախ, երբ բայի լրացումը նույնպես բայ է լինում (դերբայ), պատահում են կապակցական սխալներ։ Որոշ բայերի դեպքում դժվարանում ենք կողմնորոշվել՝ այդ լրացումը ո՛ր հոլովով է դրվում։ Օրինակ՝ մեր ականջին սովորական է հնչում «հրաժարվել խոսել» կապակցությունը, մինչդեռ եթե «խոսել» բայը փոխարինենք «խոսք» գոյականով, կտեսնենք, որ ունենում ենք «հրաժարվել խոսքից» կապակցությունը, ուրեմն՝ դերբայի դեպքում էլ ճիշտ տարբերակն է՝ «հրաժարվել խոսելուց»։

Սակայն ընդարձակ կապակցությունների դեպքում հոլովված ձևերը երբեմն կարող են ընկրկել, և ստորոգյալը կարող է ստանալ ուղղական հոլովով լրացում, օրինակ՝ «Նա ամաչում է խոսելուց», բայց՝ «Նա ամաչում է խոսել այդքան մեծ լսարանի առաջ»։ Այդպիսի դեպքերում ասում ենք, որ տվյալ բառի քերականական իմաստն ընկալվում է «զրո ձևով», այսինքն՝ առանց ձևային փոփոխության՝ կապակցության մեջ։
Ներկայացնում ենք ճիշտ հոլովառության որոշ օրինակներ (հաճախադեպ կապակցություններից)․

ամաչել – խոսելուց//խոսել

անհնար է – բացատրել

անհրաժեշտ է – իմանալ (բայց` անհրաժեշտություն կա իմանալու)

(ան)տեղյակ լինել – հարցին//հարցից

աշխատել – չուշանալ

առաջարկել – միանալ

առնչվել – հարցին

արգելել – մտնել

արտոնել – մտնել

ափսոսալ//ափսոսել – տարիները//տարիների համար

բավարարել – պայմանները//պայմաններին

գրոհել – դիրքերի վրա//դիրքերը

դադարել – խոսել//խոսելուց

դավաճանել – հայրենիքին//հայրենիքը

դավանել – սկզբունք//սկզբունքի

դասել – շարքը//շարքին//շարքում

դժվարանալ – խոսել

դիմավորել – մայրամուտը

երախտապարտ լինել – ընկերոջը (սխալ է՝ ընկերոջից)

երդվել – սիրել

զգուշանալ – հանդիպելուց//հանդիպել

թողնել – արտահայտվել

թույլատրել / թույլ տալ – մեկնել

ի սպաս դնել – գործին

խանգարել – աշխատանքը//աշխատանքին

խթանել – աճը

խոչընդոտել – ընթացքը//ընթացքին

խոստանալ – փոխանցել

խոստովանել – մեղքը (սխալ է՝ մեղքի մասին)

խուսափել – հանդիպելուց//հանդիպել

ծառայեցնել – գործին

կախել – պատին//պատից

կապել – մտքին (սխալ է՝ մտքի հետ)

կառչել – ժայռին//ժայռից

կարելի է – մտնել (բայց` կարիք կա մտնելու)

կարողանալ – հասնել

կարոտել – տունը//տանը

կպչել – պատին//պատից

հաղթել – մրցույթում (սխալ է` մրցույթը)

համաձայնել – խոսել//խոսելու

համընթաց/համաչափ է – զարգացմանը

համապատասխանել – հագուստին

համոզել – գալ

հավասարվել – ընթացքին

հարկ է – մոտենալ (բայց` հարկ կա մոտենալու)

հարկադրել – խոստովանել

հարմարվել – տեղին

հարցնել – մեկին//մեկից մի բան

հնարավոր է – մոտենալ

հնարավորություն ունենալ – մոտենալու

հոգ տանել – Արամի մասին (սխալ է՝ Արամին)

հսկել – դիրքերը//դիրքերին

հրաժարվել – երգելուց//երգել

հրամայել – կատարել

մտադիր եմ – հեռանալ (բայց` մտադրություն կա հեռանալու)

ձգտել – հասնելու//հասնել

շարունակել – խոսել

ողջունել – գաղափարը

պայմանավորված լինել – հանգամանքով

պատրաստվել – գնալու//գնալ

պարտավորեցնել – վճարել

սիրահարվել – մեկին

սկսել – բացատրել

ստիպել – աշխատել

վնասել – ձեռքը (բայց՝ հեղինակությանը)

տենչալ – ազատություն//ազատության

ցանկանալ – տեսնել

ունկնդրել – երգը (բայց` ունկնդիր լինել երգին)

ուրախ է – տեսնել//տեսնելու համար//տեսնելու