«Էրեբունի» պատմահնագիտական ամրոց-թանգարանում 2020-ի դեկտեմբերի 26-ին բացված ժամանակավոր ցուցադրությունը կրում է ‹‹Հին Հայաստանի լուռ վկաները. վերածնունդ և վերաարժևորում›› խորագիրը։ Ներկայացված են 11 հնագիտական առարկա, որոնց մի մասը ցուցադրվում են առաջին անգամ։ Խորագրի ընտրությունը պատահական չէ։ «Էրեբունի» ամրոց-թանգարանի տնօրեն, հնագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու Միքայել Բադալյանը ardi.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ այս բարդ և ծանր ժամանակահատվածում մենք կարիք ունենք վերաարժևորելու ինքներս մեզ, մեր պատմությունը, ինչ-որ առումով՝ նաև վերածնվելու։ Ցուցադրության համար ընտրել են քարե ու մետաղե արտեֆակտեր. հնագետի խոսքով՝ դրանք յուրօրինակ խորհրդավորություն ունեն, ամեն մեկը յուրովի է ընկալում ու զգում դրանք։
![](http://ardi.am/wp-content/uploads/2021/01/11-1024x766.jpg)
Ժամանակավոր ցուցադրության սրահում կարելի է տեսնել «Էրեբունի» հնավայրում իրականացված պեղումների արդյունքում հայտնաբերված՝ տղամարդու տուֆե դիմաքանդակ (Ք․ա․ 7-5-րդ դարեր), Երկդեմ աստվածության արձանիկ (Ք․ա․ 6-5-րդ դարեր), ուրարտական գոտու բեկորներ, ուրարատական սաղավարտ՝ Սարդուրի Երկրորդ արքայի արձանագրությամբ, Կարմիր բլուրից հայտնաբերված թուր, բրոնզե սաղավարտ, ումբոններ, բրոնզե թասեր։ Թասի կենտրոնում պատկերած է վեր խոյացող աշտարակ՝ Կենաց ծառով, կրակե բոցերով և նիզակով։ Միքայել Բադալյանի խոսքով՝ քչերին է հայտնի, որ «Կասկադ» համալիրի տարածքում գտնվող՝ Հոկտեմբերյան հեղափոխությանը նվիրված հուշարձանի (ճարտ․՝ Ջիմ Թորոսյան, Սարգիս Գուրզադյան) սիմվոլիկան վերցված է ուրարտական պատկերագրությունից․ հուշարձանի վերնամասը կառուցվել է նմանատիպ աշտարակի ձևով։
Մեր զրուցակցի տեղեկացմամբ՝ «Էրեբունիում» պահվող մետաղե իրերի զգալի մասը քայքայման վիճակում էին և լրջորեն վտանգված։ Թանգարանի Գիտահետազոտական, վերականգնման և ամրակայման բաժնի ղեկավար, մետաղի վերականգնող Մանվել Ղալաչյանի պրոֆեսիոնալ, երկարատև աշխատանքի շնորհիվ դրանք մաքրվել են, ամրակայվել, վերականգնվել, մի քանիսն էլ որոշել են ներկայացնել հանրությանը։
![](http://ardi.am/wp-content/uploads/2021/01/IMG-4da6e7e6a014352b9ad1a83fb88f3e8d-V-1024x766.jpg)
Ներկայացվող իրերի մի մասը թանգարանին են տրամադրել նվիրատուները, ինչպես օրինակ՝ Էջմիածնում շինարարական աշխատանքների ժամանակ հայտնաբերված անտիկ շրջանի Աստվածուհու դիմաքանդակը (նվիրաբերվել է Արտեմ Մելիք-Ազարյանցի կողմից), Դվինի տարածքից գտնված դիմաքանդակը՝ պատրաստված տուֆից (Ք.ա. 11-8 դարեր), որ թանգարանին նվիրել է Նարեկ Վան Աշուղաթոյանը, նույն Դվինի տարածքից գտնված մի յուրօրինակ ուրարտական պատկերազարդ գոտու հատված է նվիրաբերել Դավիթ Աբրահամյանը։
![](http://ardi.am/wp-content/uploads/2021/01/6-1024x766.jpg)
Հայերեն, անգլերեն, ռուսերեն գրություններով պաստառները և պատկերաշարերն ավելի հրապուրիչ ու ընկալելի են դարձնում ցուցադրությունը։ Ցուցադրությունում կա նաև անկյուն՝ տեսողական խնդիրներ ունեցող այցելուների համար. դրանք հնագիտական առարակների կրկնօրինակներ են՝ զուգակցված Բրայլի համակարգով համապատասխան տեքստերով։
![](http://ardi.am/wp-content/uploads/2021/01/30-1024x766.jpg)
‹‹Հին Հայաստանի լուռ վկաները. վերածնունդ և վերարժևորում›› խորագիրը կրող այս ցուցադրությունը մեծ հաջողություն ունի․ բացման օրվանից հարյուրավոր այցելուներ են եկել, և մինչ օրս շարունակվում է այցելուների հոսքը։ Ցուցադրությունը կգործի մինչև փետրվարի 26-ը։
![](http://ardi.am/wp-content/uploads/2021/01/12-1024x766.jpg)
Մարտի 1-ին նախատեսվում է մեկ այլ կարևոր ցուցադրություն, որ վերաբերում է Հայաստանի մայրաքաղաք Արմավիրին։
«Վերջին տարիներին Նոր Արմավիր գյուղի տարածքում հետաքրքիր պեղումներ են իրականացվել՝ հայտնի հնագետ, ուրարտագետ Սիմոն Հմայակյանի գլխավորությամբ։ Նա սիրահոժար ‹‹Էրեբունի›› թանգարանին է հանձնել գտնված իրերը՝ կարասներ, ոսկյա, արծաթյա իրեր, ուրարատական և հետուրարտական ժամանակաշրջանի եզակի խեցեղեն և այլն։ Կարծում եմ՝ սպասվող այդ ցուցադրությունը նույնպես մեծ հաջողություն կունենա»,- ասաց Միքայել Բադալյանը: Նա նշեց նաև, որ երբ հնագիտական առարկաները անհատ կոլեկցիոներների մոտ են, չեն խոսում, չեն արժևորվում. «Թանգարանում դրանք նոր կյանք են ստանում, բայց վերածնված նյութը պետք է նաև վերարժևորել՝ ներկայացնելով ու կրթելով հանրությանը։ Թանգարանի կարևորագույն գործառույթներից մեկը կրթելն է: Այդ առումով կարևոր է, որ այս օրերին մարդիկ գան թանգարան, տեսնեն, զգան, խորհեն, հասկանան՝ ինչ հզոր ու հարուստ ժառանգության տեր և կրող են»։
Արմինե Սարգսյան
Անի Անտոնյան
1 Comment
[…] […]