Տարին տարվա վրա շատանում էին նրա թերությունները` ալերգիային գումարվում էր հազը, հազին՝գլխացավը, ճնշումն ու հոդացավը։ Թոշակի գնալուց հետո էլ ոտքերն սկսեցին ուռչել։ Կոշիկ հագնելը, քայլելը դարձան տառապանք։ Եվ առաջին անձրևը, որ աշնանա քնքուշ թախիծն է բերում աշխարհին, դաժան դատավճռի պես նրան սարսափեցրեց։ Ինչպես կյանքից հեռացողներն են նետվում ավարտելու կիսատ գործերը, իրենցից հետո հարցականներ չթողնելու համար, տիկին Հասմիկը նետվեց դեպի պահարանը, որի հատակին բադի ձագերի պես պոչ-պոչի շարված էին նրա բարձրակրունկ կոշիկները։ Բացեց դուռը, թախիծով նայելով բարձրակրունկների շարքին՝ հագավ չստանման ինչ-որ բան և դուրս եկավ։ «Անպայման արծաթից,- մտմտում էր ողջ ճամփին,- միայն ու միայն արծաթից»։ Թեև գաղտնի հույս ուներ, որ գուցե փողը ոսկուն էլ հերիքի։
Բանկի աշխատակցուհին նրա ձեռքից վերցրեց լրացված քարտը:
-Դուք փակում ե՞ք հաշիվը,- հարցրեց զարմանքով։
-Այո,- պատասխանեց տիկին Հասմիկը,- կարևոր նպատակ ունեմ։
-Ես չէի անի,- ասես ինքն իրեն խոսեց աշխատակցուհին,- ես սիրում եմ պահած փող ունենալ։ Բա որ հանկարծ հիվանդանա՞ք, բա որ փող պետք գա՞:
-Ահ,- անտարբեր նետեց նա,- Աստված մեծ է…
Վերնիսաժում նա տնտղեց բոլոր շրջանակները, արծաթից չգտավ:
-Թանկ ա,- բացատրեց վաճառողներից մեկը,- դժվար ա վաճառվում։ Իզուր տեղը փողդ քնացնում ես, դրա համար էլ փայտիցն ենք բերում։ Օրինակ սա՝ ի՞նչ վատն ա,- նա Հասմիկին մեկնեց փորագրություններով փայտե մի շրջանակ,- հլա գույնը նայի, նախշերը։ Պատի վրա սա ավելի լավ կնայվի։
-Իսկ եթե պատվիրե՞մ։
-Թե ինձ ես հարցնում՝ գործ չունես, թանկ ա նստում։
Հասմիկը հիշեց, որ իր զարմիկներից մեկը կարծես թե արծաթագործ էր ուզում դառնալ։
-Իսկ եթե ծանոթ մարդ լինի ու աշխատանքի փողը չվերցնի՞։
-Էժան կպրծնեք,- գաղափարը գովեց վաճառողը,- արծաթն ինքը մի թանկ բան չէ, թանկը նրա վրայի աշխատանքն ա։
Հաջորդ օրը Հասմիկը դարձյալ բացեց պահարանը, դարձյալ թախիծով նայեց բարձրակրունկների շարքին ու հագավ փափուկ կտորե կոշիկները։
-Հորքուր ջան,- ասաց հեռավոր ազգականը,- ես իհարկե կսարքեմ, բայց ինչի՞դ ա պետք արծաթը… փայտե, ապակե՝ էժան մի բան առ, նկարը մեջը դիր։ Ափսոս չի՞ էդ փողը։ Դու թոշակառու մարդ՝ քեզ լավ ուտել ա պետք, լավ ման գալ, լավ բուժվել… ինչի՞ իզուր էդքան փողը կախես պատից՝ դափ-դատարկ նստես։
-Չէ,- ասաց Հասմիկը,- թանկ բան եմ դնելու մեջը, արծաթից եմ ուզում։
Երկու օր անց տիկին Հասմիկի ճնշումը բարձարացավ ու նա վախեցած մտածեց, որ կարող է չտեսնել իր երազած շրջանակը։ «Կյանքը ամեն տեղ իր ստորությունն անում է»,- մտածելով զանգահարեց զարմիկին.
-Գործը առաջ գնո՞ւմ է։
-Հա,- ասաց զարմիկը,- շատ սիրուն ա ստացվում, երկու օրից կբերեմ։
Շրջանակն իրոք լավն էր։
-Իմ ուզածն է,- գովեց տիկին Հասմիկը,- ի՞նչ պիտի տամ։
Տղան մի այնպիսի գումար ուզեց, որ տիկին Հասմիկը իր հարցնելը փոշմանեց. «Իզուր գովեցի,- մտածեց,- գինը բարձրացրեց»։
-Սարքելն էլ հե՞տը։
-Չէ, հորքուր ջան,- պատասխանեց տղան,- սարքելն իմ կողմից… արծաթն էս շաբաթ թանկացավ…
-Ամեն ինչն է թանկանում,- Հասմիկը գնաց փողը բերելու։
-Կյանքը ժամ առ ժամ ա թանկանում՝ հացը, ջուրը, գազը… իսկ եթե ամեն ինչ թանկանում ա, արծաթը չի կարող էժան մնալ,-շարունակեց զարմիկը։
-Ինձ օգնի,- փողը տալիս ասաց տղային,- փակցնենք, նոր գնա։
Հասմիկը նորից պատերը տնտղեց, չնայած երկար էր մտածել՝ ուր պիտի փակցնի, երկու տեղ մտքում նշած ուներ։ Ի վերջո ընտրությունը կանգ առավ ճաշասենյակի պատի վրա՝ բազմոցի դիմաց, ամենատեսանելի տեղում։
-Հա,- տղան էլ էր համաձայն,- ամենահարմար տեղն ա։
Նա փոքրիկ մուրճն ու մեխը տվեց տղային, մատով նորից ճշտեց տեղը.
-Դու մեխը խփի՝ մինչև բերեմ,- հանձնարարեց ու գնաց։
Հասմիկը բերեց պայուսակը, բացեց, միջից հանեց մի մաշված թուղթ ու փորձեց տեղադրել շրջանակի մեջ։ Զարմիկը օգնության հասավ, ապա թուղթը տեսնելով զարմացավ.
-Է՞ս ես դնում մեջը, բա ես գիտեմ նկար…
-Տեղադրի,- հոգոց հանեց տիկին Հասմիկը։
Տղան տեղադրեց ու աչքի պոչով կարդաց.
«Թիվ 21 դպրոցի տնօրեն Ս. Աղաջանյանին,
նույն դպրոցի հայոց լեզվի և գրականության ուսուցչուհի
Հասմիկ Աբովյանից
Դիմում
Խնդրում եմ ինձ ազատել աշխատանքից համաձայն իմ դիմումի։
Ստորագրություն։ Տարեթիվ»։
Ծիծաղը զսպելով՝զարմիկը շրջանակը կախեց պատից․ «Էստեղ են ասել՝ ծերություն՝ խայտառակություն»։
Նրա գնալուց հետո Հասմիկը նստեց բազմոցին ու երանելի հայացքը հառեց պատին։ Այդ դիմումը նա ամեն օր տանում էր դպրոց, որ տա տնօրենին ու ազատվի աշխատանքից։ Բայց տեղ հասնելուն պես փոշմանում էր՝ վաղը կտամ․․․ Եվ այսպես՝ քսանհինգ տարի շարունակ․․. ամեն օր նա անկողնային կեսուրից, չարաճճի երեխաներից, պահանջկոտ ամուսնուց հոգնած գնում էր գործի ու աշխատանքից վերադառնում դասալսումներից, տնօրենի պահանջկոտությունից, ծույլիկ աշակերտներից ու նրանց ծնողներից ավելի հոգնած։ «Ես չեմ դիմանա,- մտածում էր,- շունչս կփչեմ, ավելի լավ է՝ ազատվեմ աշխատանքից», ու պայուսակի մեջ ստուգում էր դիմումը՝ «Վաղը անպայման կտամ տնօրենին»։ Տեղ էր հասնում, երեխաները, ծնողները, ընկերուհիները շրջապատում էին նրան, նրա ինքնագնահատականը բարձրանում էր։ «Հո հիմար չե՞ս,- զայրանում էին ընկերուհիները,- էս լուսավոր էրեխեքից հրաժարվում, գնում ես անկողնային կեսուրիդ մոտ։ Հլա պատկերացրու քեզ՝ քսանչորս ժամ հիվանդի կողքին, դու չես դիմանա, դրա համար բժշկի անձնազոհություն է պետք»։ Ու նա դիմումը պայուսակից չէր հանում…
Հիմա տիկին Հասմիկը երանությամբ նայում էր իր դիմումին, ու զարմանում, որ այն ժամանակ չէր գնահատել իր՝ մարդկանց պետք գալու, կյանքի կենտրոնում լինելու, բարձրակրունկ կոշիկ հագնելու երջանկությունը։ Տառապելով ծերության բերած անպետքության զգացումից, որպես փրկության միակ միջոց, հայացքը միշտ հառում էր արծաթե շրջանակին։ Նայում էր ամեն օր, տարբեր ժամերի՝ սիրով ու ջերմությամբ, ինչպես ծերացող մարդիկ սիրային նամակներն են թերթում, գրկում ընտանեկան նկարների ալբոմը, փայփայում հարսանեկան զգեստը։ Նայում էր երկար ու համռորեն, այնքան, մինչև խունացած դիմումը նրա հայացքից սկսեց մաշվել, տառերը տեղ-տեղ անհետացան, թուղթը ծակվեց… Բայց միևնույն է՝ նա նայում էր՝ ժամեր, օրեր, շարունակ…
No Comments