Դրամա 4 արարով
Սկիզբը՝ այստեղ
Դ ԱՐԱՐ
(Միջագետք: Մի վայրի, դաժան կայան անապատի մեջ: Հեռվում երևում են պղնձագույն մեռելատիպ բլուրներ՝ տխրաշուք և ամայի: Գերի ամբոխն է կուտակված ավազի վրա: Նրանք մերկ են, սովալլուկ, ոտաբոբիկ և նման են խելագարների կամ դիմակ հագած կմախքների: Նրանք նստած են, թափված իրար վրա և քարացած: Դեպի աջ նստած է Նազեն՝ խստադեմ: Մի քիչ հեռու փորի վրա պառկած է Աբրոն: Մեջտեղում իրար կողքի նստած են Ջնդոն, Սահակը, Եղոն և Զարդարը: Դեպի ձախ՝ փշերի վրա,սարքած է մի վրան՝ դուռը կիսով դեպի աջ, որ փակ է):
Հիվանդ կին — Տղաս մեռա՜վ, քովես հեռացե՜ք:
Եղո — Իմացա՞ք՝ ինչ ասին զապտիաները.վաղը ջարդ է:
(Լռություն):
Հիվանդ կին — Աստծո՜ւ սիրուն, տղաս մեռա՜վ, հեռացե՜ք …
(Լռություն):
Սահակ — Վաղը պիտի ջարդե՞ն: (Լռություն): Օ՜ֆ, թե վաղը ջարդեն, ո՞վ է տերս:
Ջնդո — Շները…
Սահակ — Սուտ չէ, օ՜ֆ….
Եղո — Հայ-հա՜յ, շունը քե՞զ պիտի լայեղ աներ… լավ մսերը թողած:
Զարդար — Տասնինը մարդ նոր հաշվեցի: Ջրի հետ եկան հասան մեզ՝ Արաբիա:
Ջնդո — Վաղը ջարդ է, դուք նստել մեռե՞լ եք հաշվում: Էգուցվա ջարդե՞ն տեսնենք քանի մարդ պիտի հաշվեք:
Սահակ — Ջարդը չսկսած՝ ես կմեռնեմ:
Ջնդո — Թանկ բան չէիր. տես՝ ճամփան քանիսներն ընկան:
Սահակ — Մարդու պես չես խոսում:
Ջնդո — Աստված շա՞տ է մարդու պես խոսում: Շուն ենք, դե՜: (Հանկարծ բորբոքվելով) Դու՞ ես քեզ մարդ ասում. աղջիկդ չխանայեցիր:
Սահակ — Ե՞ս ծախեցի, Հովնանը ծախեց:
Եղո — Մեկ է, կեղծավո՜ր, ջարդը որ սկսավ, Հովնանի հետ աղջիկ պիտի ծախեք:
Սահակ — Հովնա՞նն ում շունն է: Աղջիկս ձեռքես առավ ծախեց: Գիտենայի՝ ես կծախեի:
Ջնդո — Լա՜վ խաբեց Հասան բեյը ձեզ: Տեղն է, խայիննե՜ր:
Եղո — Հույսները Ֆայիկն է:
Ջնդո — Ֆայիկին բռնել են: Էլ Ֆայիկը չի գա:
Սահակ — (Նստում է և մի քիչ հետո սկսում նվալ): Աստծո՜ւ սիրուն, մի փշուր հա՜ց, մեռա՜…
Ջնդո — Սատկի՛ր, չկա՛:
Սահակ — Ինչի՞ ես ասում սատկիր. քեզ ի՞նչ եմ արել:
Ջնդո — (Բորբոքվելով) Շո՛ւն, հացս չգողացա՞ր:
Սահակ — Ձեռս չորանա, թե հաց եմ վերցրել:
Ջնդո — Պիտի ճաթեմ, Աստվա՛ծ, Աստվա՛ծ… (Հանկարծ ընկնելով Սահակի վրա) Ծոցդ բա՛ց… (Սահակն աշխատում է խուսափել: Ջնդոն բռնում է Սահակին և ծոցը քրքրում): Ծոցդ բա՛ց….
Եղո — (Ընկնելով Սահակի վրա) Հացը տո՛ւր…
Զարդար — Հա՛ցը:
Ջնդո — (Սահակի մոտից հանում է մի կտոր սև հաց): Ահա՛:
Զարդար — (Քաշելով Ջնդոյին) Ո՞ւր ես տանում, ի՛նձ տուր:
(Զարդարը խլում է հացը Ջնդոյի ձեռքից: Ջնդոն, հրելով Զարդարին, հացը ձեռքից հետ է խլում, դնում բերանը և ուտում):
Ջնդո — Շուն, ո՞ւմ հացն ես խլում:
(Սահակը խփում է Ջնդոյին և մի փոքրիկ փշուր հետ խլելով՝ ինքն էլ է սկսում ուտել: Հովնանը մտնում է դիմացից: Նա ցնցոտիների մեջ է, բոբիկ, մազերը խռիվ, մուրուքով: Տանջված, վայրի տեսք ունի: Կիսախելագարի է նման: Խոսում է մե՛կ ինքն իրեն, մե՛կ ուրիշների հետ՝ ոտնաթաթերի ծայրով առաջ գալով):
Հովնան — Պո՛, պո՛, պո՛, պո՛, պո՜… ինչքան մա՜րդ, ինչքան մա՜րդ…Էհե՜յ, թմբո՜ւկ զարկեք Հովնան մեծատունի հարսանիքին, սեղա՜ն գցեցեք: Տղանե՜ր, բաշխեցե՜ք աղքատների բաժինը: Ծա՛փ տվեք, քեմանի՛զարկեք: Դավիթ մարգարեի պես պիտի պարեմ… (Պարում է և երգում): Ինչքան մա՜րդ, ինչքան մա՜րդ…
Հերիք — (Մտնում է աջ կողմից: Նրան հետևում էԱբրոն, որ լուռ դիտում է Հովնանին): Հայրի՞կ…
Հովնան — (Դադարելով պարելուց) Վա՞յ, պարս ավրեցիր: (Ցույց տալով Հերիքին) Ահա՛ Հովնան մեծատունի աղջիկը: Ե՛կ, Հերի՛ք, հո՞րդ ես փնտրում: Հայրդ միլիոն անգամ մեռավ:
Հերիք — Հայրի՛կ, նստիր հանգստացիր:
Հովնան — Թո՛ղ, ես հարսանիք եմ անում: (Պարում է և երգում): Ինչքան մա՜րդ,ինչքան մա՜րդ… (Կանգ է առնում, խոսում ինքն իրեն): Աստված՝ անարդար, մարդն՝ ադարացի: (Նայում է չորս կողմը, ուր նստած կամ պառկած են անտարբեր ու բութ մարդիկ): Հա՜, ասվել է՝ մեռե՜ք, մեռե՜ք, այդպե՜ս: Մեռավ մարդկությունը, և ես թաղեցի: Հոգոցն հանգուցելոց: (Նստում է ավազի վրա և վերցնելով մի բուռ ավազ՝ սկսում է մաղել ու խոսել ինքն իրեն): Մեռա՜վ… խիղճն էլ, օրենքն էլ թաղեցի, քարը դրի վրան… Հոգոցն հանգուցելոց: Մնացել եմ ես: Բայց ասենք՝ ես էլ եմ մեռած: (Միջոց): Հը՜մ, մրջյունի մեկը՝ Հովնան կոչեցյալ, ճամփա էր ելել, Աստծու հետ հավիտյան քայլել էր ուզում: Ոտանավոր էր սարքում. ՙՇավիղ աստվածային, Հովնան առաքելացյալ, մարդ աստվածացյալ՚: Հա՛, հա՛, հա՛, մա՞րդ… փտած կտո՜ր… որտեղից կուզես՝ բռնի՛ր, կպատռվի՜… Աղբ են՝ մարդն էլ, առաքինությունն էլ: Վաղը ջարդ է, ու Հովնան աղբը կերթա աղբանոց: (Լռություն): Թե սա է արդարությունը, Աստված չեմ ճանաչում: (Դադարելով ավազի հետ խաղալուց) Աստված՝ անարդար, մարդն՝ արդարացի: Օ՜ֆ, ի՜նչ երկար քաշեց այս մահը:
Նազե — Շա՜տ պիտի ապրես: Կյանքդ որդունք պիտի դառնա՝ միսդ ուտի:
Հովնան — (Հասարակ և արհամարհական) Դու հասկանալիք չունես, դու լռի՛ր: (Ավազի հետ է խաղում: Հանկարծ վեր է թռչում): Հերիքն ո՞ւր է, Հերիքը չկա՞: (Տեսնելով Հերիքին՝ մի բեռան մոտ պառկած) Հա՛, Հերիքն այստեղ է: (Լռություն: Ինքն իրեն) Հասան բեյը չեկա՜վ: Հասան բեյը մնաց ճամփին: Իսկ վաղը ջարդ է:
Նազե — ՙՀասան բեյը չեկա՜վ՚: Չես՞ կարող՝ հիմի էլ աղջիկդ ծախիր: Կախվիր էդ գազանի փեշից, տեսնեմ վաղը սատկածդ պիտի ազատվե՞ս:
Հովնան — Աստված տվեց այդ փեշն ու ինքը հեռացավ:
Նազե — Հույսդ Հասան բեյն է: Ո՞նց չէ, կգա ու գլուխդ կազատի: Հո՛ղը գլխիդ:
Հովնան — Հասան բեյը էլի մարդ է: Քեզ պես տմարդի չէ: Հասան բեյը շներին հաց նետել գիտի: Դու փուշ ես ու անապատ:
Աբրո — (Որ միշտ անխոս պառկած էր փորի վրա ու դիտում էր այս բոլորը, հանկարծ ինչ—որ բան նկատելով ձախակողմում՝ վեր է կենում ու զգույշ մոտենում Հերիքին): Հերի՛ք, փախի՜ր, Հասան բեյը եկավ:
Հերիք — (Վախեցած): Հասան բե՞յը…
(Հերիքն աննկատելի անցնում է աջ կողմը: Նրան հետևում է Աբրոն: Հովնանը վեր է կենում և դողդողալով մոտենում Նազեին: Սովից տատանվում է):
Հովնան — Ա՜խ, քա՜ղցը, այս մարմի՜նը, որից չեմ ազատվում… (Նազեին՝ հասարակ ձայնով) Մի քիչ հաց չունե՞ս…
Նազե — Ցա՛վս կեր. տղի հացը քեզ տամ, տղեն մեռնի՞:
Հովնան — Տղեն որ չմեռնի, ես պիտի մեռնեմ:
Նազե — Մեռի՛ր: Մեկ է՝ վաղը պիտի մորթեն:
Հովնան — Պիտի մորթեն, պիտի նետեն աղբանոցները, և մեկը չպիտի ասի, թե սա մարդ էր:
Նազե — Սո՛ւս. ի՞նչ մարդ ես դու: Դու ջահելներիդ արյունով ապրող անասուն ես:
Հովնան — Ե՜ս եմ իսկական մարդը: Մի Հովնա՜ն, մի ամբողջ մարդկությո՜ւն:
Նազե — ՙԻսկական մարդը՚: Տեսա՞ր գլխիդ եկածը: Ժողովո՜ւրդ էիր ազատում:
Հովնան — Ես էլ մի ժողովուրդ եմ. մինչև մի Հովնանի հոգսը չհոգացվի, ժողովուրդ չկա՜:
Նազե — Ամո՛թ ունեցիր. տե՜ս, մեկ մարդ ես, հազար մարդու իրավունք ես գոռում: Սպասի՜ր, վաղը հոգսդ կհոգան, երբ ջարդ կանեն: Ա՜խ, ո՞ւր էր…
Հովնան — Սո՛ւս, ի՞նչ իրավունք ունի մարդ մարդու վրա: Գիտե՞ս՝ ինչ ասել է մեկ մարդու կյանք…
Նազե — ՙՄեկ մարդու կյա՜նք՚: Ապա մարեդ հա՞վ էր, տղադ հա՞վ էր, հարսդ հա՞վ էր, որ մորթել տվիր: (Զզվանքով և սպառնալից) Ը՜, կեղծավո՜ր…
Հովնան — (Խորտակված): Ասա՛, ասա՛, կե՛ր մարմինս ու հոգիս: (Սարսափած): Ե՜ս, ե՜ս… ես սպանեցի որդուս, ես ձգեցի մորս, ես ծախեցի հարսիս… (Մազերը փետելով) Շնե՜ր, ինչպե՜ս աղտոտվեցի ձեզ ու ինձ համար: Հիմի ի՞նչը պիտի մաքրի ինձ: Ինչո՞ւ ընկա, եթե չպիտի բարձրանամ. չմաքրված՝ ինչպե՞ս մեռնեմ:
Նազե — Թո՛ղ պոռնիկ լացդ, գնա մեռիր: Կույր աչքովդ տես՝ ինչպես են ուրիշները նահատակվում:
Հովնան — Ես նահատակի չափ վախկոտ չեմ, որ մեռնեմ: Ես քաջ եմ, ուզում եմ՝ ապրեմ, ոճրի վերջը տեսնեմ:
Նազե — Դու հոգիդ կորցրած անպատիվ մարդ ես, դրա համար չես մեռնում:
Հովնան — Չեմ կորցրել, անխի՛ղճ: Ասա՝ ցեխի մեջ կորած որդունք եմ, բայց խիղճս չեմ կորցրել: Հարազատ եմ կորցրել, ժողովուրդ եմ կորցրել: Այս մեռելների ժողովուրդը կթողնի՞, որ մեռնեմ: Հա՛ց տուր:
Նազե — Սատկի՛ր, չկա՛:
Հովնան – (Լացով): Աշխարհքի՜ աղքատներ, ողորմությո՜ւն արեք մեծատուն Հովնանին: Սովա՛ծ շներ, ինչպե՞ս չեք սատկում… (Գլուխը ծեեծելով): Վա՜խ, Հովնա՜ն, Հովնա՜ն, Հովնա՜ն, ի՞նչ եմ դառել ես, ի՞նչ եմ դառել ես: Խի՜ղճ ունեցիր մի քիչ, անխի՛ղճ. ես է՜լ մի ժամանակ մարդ էի, իմ երեսին է՜լ Աստծու պատկեր կար: Հիմի էլ, որ ոտնատակի ցեխ եմ, էլի՜, էլի՜ մի բան եմ: Կատաղա՜ծ Աստված, հանդարտվի՜ր մի քիչ: Մի՞թե հետին մի գութ չպիտի պահած լինես ինձ համար: Լսելիքիդ մի կողմը չպե՞տք է բաց լինի՝ լսելու իմ գանգատները… Ի՞նչ եմ դառել ես, ի՞նչ եմ դառել ես: Դա՛տ արա ինձ, Աստվա՛ծ: Եկ ե՛ս դատ անեմ քեզ: Չէ՞ որ իմ ձեռքը քո ձեռքն էր: Չէ՜ որ՝ եթե ե՛ս կամեցա, դո՛ւ կամեցար: Չէ՛ որ, վե՜րջը, վե՜րջը, ես արդար եմ:
Նազե — Գոնե մի՛ կատաղեցնի ինձ, թո՛ղ անօրեն խոսքերդ:
Հովնան — Պիտի խոսեմ: (Գոռում է): Պիտի գոռամ: Ես արդար եմ:
Նազե — Արդարը իր հարազատներին չէր սպանի:
Հովնան — (Լալահառաչ): Ե՛ս չարի, Աստվա՛ծ արեց: Եթե չուզեր, կբռներ ձեռս: Կյանքի կամքն էլ նա է, կարողն էլ նա է, սերն էլ նա է, երկյուղն էլ նա է: Ճշմարիտն եմ ասում, ես արդար եմ, քանի որ ես Աստված չեմ:
Նազե — (Ցատկելով տեղից՝ հարձակվում է Հովնանի վրա և նրան քշում): Կորի՛ր, անզգա՛մ մարդ:
Հովնան — (Լալահառաչ): Ո՞ւր կորչեմ, ես ամեն տեղ էլ կորած եմ:
Հիվանդ կին — (Լացով): Տղաս մեռա՜վ, հեռացե՜ք քովես, Աստծո՜ւ սիրուն:
Հովնան — Սո՜ւտ է լացդ՝ իմիս պես: Քանի՞ հավ ես մորթել ձեռքովդ: Նրանք էլ քեզ նման գոռում էին՝ Աստծո՜ւ սիրուն: Ազգե՛ր ու ցեղե՛ր, իրար եք մորթում ու գոռում՝ Աստծո՜ւ սիրուն: Հիմարնե՜ր… ի՞նչ հողը տա Աստված գլխին: (Ուղղվելով նստած տեղում և ձեռքի ավազը թափ տալով) Է՜հ, Աստվա՛ծ, Դու էլ չգիտես՝ ինչ անես: Թո՜ղ, Քո բանը չէ աշխարհ կառավարելը: (Վեր կենալով ու մի քայլ փոխելով) Օ՜ֆ, խելքս պիտի կորցնեմ:
(Հովնանը հանկարծ մոտենում է Հայկին և նրա գլխատակից հացը խլում: Նազեն, վեր ցատկելով և Հովնանին խփելով, խլում է հացը ձեռից):
Նազե — Ցա՛վս կեր:
Հովնան — (Բռունցքները դեպի երկինք ուղղած, խելագար կատաղությամբ) Էհէ՜, դուրս կորիր այդտեղից, դուրս կորիր այդտեղից: Վռնդեցե՛ք դրան, թող չքանա այդ ցնդածը:
Հերիք — (Առաջ գալով դեպի հայրը) Հայրի՜կ, հայրի՜կ…
Հովնան — (Լացով) Աստված կատաղել է, Հերի՜ք: Աստված խենթացել է, Հերի՜ք:
Հերիք — Երթանք, հայրի՛կ, ես հաց կգտնեմ:
Հովնան — Մա՜հ գտիր… երկա՜ր քաշեց այս մահը: (Մոտենալով Հայկին) Ներիր, տղա՜ս, ձեր Հովնանը վաղուց գետնի տակն է:
(Հովնանը հեռանում է դեպի աջ: Հերիքը հետևում է նրան: Նազեն և մյուսները պառկում են: Լռություն ամենուրեք: Ձախակողմից երևում են Հասան բեյի հյուրերը՝ զանազան պաշտոնյաներ և անձեր, որոնք զբոսնելով գալիս են դեպի վրանը):
No Comments