Նրան անվանում էին ռուսական Դիսնեյ՝ «անիմացիայի արքա»։ Ռուսական անիմացիայի ոսկե ֆոնդը անհնար է պատկերացնել առանց Բորիս Դյոժկինի ֆիլմերի։ Նա հսկայական ներդրում ունի ռուսական անիմացիայի դպրոցի կայացման մեջ։ Ցավոք, կյանքի վերջում նրան թույլ չէին տալիս ֆիլմեր նկարել, և հանճարեղ անիմատորը ապրուստ էր վաստակում գրքեր և բացիկներ պատկերազարդելով։ 2018 թվականին Կուրսկում նրա պատվին հուշարձան կառուցվեց, իսկ 2019-ին հայրենակիցների ու գործընկերների նախաձեռնությամբ հրատարակվեց «Բորիս Դյոժկին. կենսագրության էջեր» գիրքը։
Անիմացիան շարժման արվեստ է։ Դյոժկինի ֆիլմերը զարմանալիորեն դինամիկ են։ Երիտասարդ տարիքում նա կրկեսային ակրոբատ է եղել։ Հավանաբար դա է պատճառը, որ նրա կերպարներն այդքան բնական են։ Նրանք հիշվում են շարժման մեջ, իսկ կադրերը միահյուսված են երաժշտությանը, օրինակ՝ Չիպոլինոյի սրընթաց վազքը։ Նրա կերպարների շարժումներն ու մեղեդին կատարյալ ներդաշնակության մեջ են։
Մուլտիպլիկատորի վարպետությունն այնքա՜ն ակնհայտ էր։ Թվում էր, թե նրան կկանչեին բոլորն ու ամենուր և ուրախությամբ կողջունեին նրա յուրաքանչյուր առաջարկը։ Սակայն նրա ճակատագիրը հեշտ չէր։ Ինչպես և շատ այլ խորհրդային ու ռուս անիմատորներ, Բորիս Դյոժկինը նույնպես անիմացիայից չի սկսել։ Սկզբում աշխատել է որպես գործիքագործ, սակայն ի վերջո ծաղրանկարչի տաղանդը նրան տանում է «Крокодил» ամսագիր։ Նրա մատիտն այնքան ճշգրիտ էր ֆիքսում շարժումը, որ Դյոժկինին որպես նկարիչ երաշխավորեցին նորաստեղծ «Союзмультфильм»-ում։ Բորիսը առաջին նախապատերազմյան նկարիչներից էր։ 1930-ականներից մշտապես աշխատում էր այնտեղ, անգամ՝ պատերազմի ժամանակ։ Անիմատորները չէին կիսվում պատերազմում իրենց վախերի, ցավալի կորուստների ու սխրագործությունների մասին հիշողություններով։ Դա փակ թեմա էր։ Բարոյապես ու ֆիզիկապես խեղված՝ առանց աչքի, ձեռքի, ոտքի, և անգամ՝ փամփուշտը գլխում, նրանք փոքրիկների համար հեքիաթներ էին ստեղծում։ Հավանաբար սա անհատական թերապիա էր բոլորի համար․ մանկությունից զրկված տղաները շարունակում էին այն նկարների, տիկնիկների ու պլաստիլինի հետ պատմություններում։ Նրանք երբեք չէին վհատվում։ Բայց եկավ 1984 թվականը, և ստուդիայում վերաբերմունքը փոխվեց․ մեկը մյուսի հետևից սկսեցին չեղարկել Դյոժկինի ֆիլմերը, և նա դադարեց ֆիլմեր նկարահանել:
Նրա բոլոր ֆիլմերն ունեն իրենց անհատականությունը։ Դյոժկինի կերպարները ճանաչելի են՝ փայլուն սև աչքեր, թփանման հոնքեր, կարտոֆիլի տեսքով քիթ և ականջից ականջ ժպիտ՝ դուրս ցցված ատամներով։ 1946 թվականին Դյոժկինը ստեղծեց իր առաջին «սպորտային» ֆիլմը՝ «Тихая поляна»-ն։ Արջերի և նապաստակների մրցախաղը դարձավ վարպետի «ֆուտբոլային» ֆիլմերի ավետաբերը։ Այդուհետև սպորտի թեման Դյոժկինի այցեքարտն էր լինելու։ 1960 –ականներին Դյոժկինը ստուդիայի թիվ մեկ անիմատորն էր։ Նրա մասնակցությունը երաշխավորում էր ֆիլմի հաջողությունը։
«Ուսուցիչ» Դյոժկինը երկիմաստ կերպար էր։ Նրա նկարները կարծես ծնվում էին ինքնուրույն, և նկարիչը չէր կարողանում բացատրել, թե ինչու է այդպես նկարել։ «Ես քեզ չեմ սովորեցնի, այն ինչ գողանաս աչքերով, քոնն է»,-նա այդպես էր ասում իր ուսանողներին։
Թարգմանեց Իսրայել Ասրյանը
Աղբյուրներ՝ dzen.ru, kpravda.ru