Դրամա 4 արարով
Սկիզբը՝ այստեղ
Հովնան — (Նունուֆարին) Հա՛րս, առա՛ջ արի:
(Հյուրերը բացականչում են, և Հովնանն ու Նունուֆարը սկսում են պարել: Ներս է մտնում Հասան բեյը: Դռների մոտ հյուրերը հետ են քաշվում, հարգանքով բարևում, կանայք խմբվում են ձախ անկյունում և երեսները ծածկում: Տղամարդիկ մի քիչ շփոթվում են: Ոմանք ուզում են Հովնանին իմաց տալ Հասան բեյի գալը, բայց նա ձեռքով հասկացնում է, որ թույլ տան Հովնանին պարել: Նա ժպտում է այս տեսարանի դիմաց: Բայց հանկարծ դիտելով Նունուֆարի գեղեցկությունը՝ սկսում է շլանալ: Մինչ նա քարացած նայում է Նունուֆարին, հյուրերն անհանգստանում են. նրանք մե՛կ ուզում են Հովնանին կանգնեցնել, մե՛կ էլ կարկամում են):
Նազե — (Ներս գալով ձախ սենյակից և հանկարծ նկատելով Հասան բեյին՝ սարսափած հարձակվում է Հովնանի վրա): Կեցի՛ր, ի՞նչ ես անում:
Հովնան — (Հովնան կանգնում է): Ի՞նչ եղավ նորեն:
(Նունուֆարը, նկատելով Հասան բեյին, փախչում է անկյունը):
Հասան բեյ — (Ժպտալով՝ Հովնանին) Ես եմ, Հովնա՛ն էֆենդի… Պարի՛ր, պարի՛ր:
Հովնան — Համեցիր, Հասա՛ն բեյ, բարի եկար: (Հյուրերին, կանանց) Ոչ մեկդ մի՛ քաշվեք, դուրս ելնելու հրաման չկա: Հասան բեյը տանու բարեկամ է, իմ եղբայրը: Այսօր մի ուրախություն է ինձ համար, որ էդ կարգն ու սովորույթը տեղ չունեն իմ տանը: (Կանայք դեռ խմբված ու պահված են անկյունում): Առա՛ջ եկեք, Հովնան ու Հասան բեյ միևնույն բանն են այս գիշեր: Դե՛հ: (Կանայք սկզբում անհամարձակ, բայց հետո կամաց-կամաց առաջ են գալիս: Նունուֆարին) Առաջ կանգնիր:
(Նունուֆարը միամիտ և անդիմադարձ կատարում է Հովնանի հրամանը: Հյուրերից ոմանք՝ դժգոհ, ոմանք՝ զարմացած, մի մասն էլ զվարճացած նայում են այս ամենին):
Հասան բեյ — Ներիր, որ տարաժամ ներս մտա… Անակնկալ է, գիտեմ… Կուզեի քեզ դուրս կանչել, բայց…
Հովնան — Առաջ մեկ համեցեք նստիր, Հասա՛ն բեյ:
Հասան բեյ — (Նստած է, աչքը՝ Նունուֆարին): Գործով եկա, և քո ու քո հյուրերի ներողամտությունն եմ խնդրում հատուկ:
Հովնան — Ի՞նչ ես ասում, Հասա՛ն բեյ, չէի իմանում, թե քաղաք ես եկել, եթե ոչ՝ ամենապատվավոր հյուրս էիր այս գիշեր:
Հասան բեյ — Քո ազնվությունն է այդ: (Մի կողմ քաշելով Հովնանին և ցած ձայնով) Աստված չէր կամեցել, որ քեզ այս գիշեր, քո պատվին ու սրտին հարմար հաճելի խոսք ասեի. շա՜տ եմ ցավում: Մենակ՝ բարեկամի պարտք կատարած լինելու համար քեզ մի բան պիտի ասեմ, որ մի քիչ այս ուրախությանը չի հարմարվում: Արդեն իսկ իմացած կլինես, և ժամանակն էլ սուղ էր, որ ուշացնեի… Տեղահանություն պիտի լինի:
Հովնան — Տեղահանությո՞ւն: Սխալ կլինի, բե՛յ:
Հասան բեյ — Այո՛, տեղահանություն, դեպի ներսերը:
Հովնան — Անշուշտ, արդարությունը պաշտպանված է, և հանցավոր տարրերը պիտի տեղահանվեն:
Հասան բեյ — Բոլոր քաղաքները, գյուղերը, ժողովուրդը՝ ամենքը պիտի տեղահանվեն:
Հովնան — (Սթափվելով) Ժողովո՞ւրդը… Ժողովուրդը ամբո՞ղջ…
Հասան բեյ — Ամենքը, ամենքը:
Հովնան — Սպասի՛ր, բե՛յ, ամենքը որ ասում ես, նաև… ես է՞լ…
Հասան բեյ — (Ժպտալով) Դո՛ւ էլ , Հովնա՛ն էֆենդի:
Հովնան — Ես է՜լ… (Լռություն) Մեր քաղա՜քը, ժողովո՜ւրդը, ե՜ս… հանցավո՞ր: Չէ՛, անշուշտ թյուրիմացություն կա: Թե չէ՝ ինչպե՞ս կարելի է, որ ե՛ս էլ:
Հասան բեյ — Սուլթանական իրադե եկած է: (Նայում է Նունուֆարին: Նազեն, նկատելով Հասան բեյի հայացքը, անհանգստանում է: Կարճ, խռովյալ լռություն: Նազեն, ինչ-որ չար բան գուշակելով, հանկարծ մոտենում է Նունուֆարին և հետ է մղում դեպի անկյունը): Հովնա՛ն էֆենդի, հարսդ շա՜տ գեղեցիկ է և վտանգավո՜ր գեղեցիկ…
Հովնան — (Խայթված) Գեղեցի՞կ… (Առաջվա մտքին դառնալով) Օրե՜նք կա, արդարությո՜ւն կա. ինչպե՞ս չէ…
Հասան բեյ — Հովնա՛ն էֆենդի, կուզե՞ս վաղը մտածենք այս մասին: Հարսդ շա՜տ գեղեցիկ է…
Հովնան — Վաղը մտածե՞նք…
Հասան բեյ — (Նունուֆարով հափշտակված՝ պատասխանը ուշացնում է): Այո՜: (Սթափվելով) Հատուկ ներեղություն եմ խնդրում, ուրախությունդ խանգարեցի. եթե իրավունք կտաս, կմեկնեմ: (Վեր է կենում): Պաշտոնական գործեր ունեմ: Մնաս բարյավ: (Ներս մտնող հյուրերին բարևում է): Համեցե՛ք:
Հովնան — (Տխուր) Գնաս բարյավ, Հասա՛ն բեյ:
Հյուրեր — (Ճամփու գցելով Հասան բեյին) Հասա՛ն բեյ, օրենք կա, Աստված կա:
Հասան բեյ — Ճակատագիր է:
(Հասան բեյը դուրս է ելնում: Նրա գնալուց հետո հյուրերը, զգալով դժբախտությունը, շփոթված նայում են Հովնանին):
Հյուրեր — (Հովնանին) Հովնա՛ն էֆենդի, ի՞նչ է եղել:
Հովնան — Մե՜ծ դժբախտություն…
Եղո — Ես ասո՜ւմ էի…
Աբրո — (Որ դուրսն էր այդ ժամանակ՝ ներս ընկնելով): Տնա՛վերներ, ձեր տուն չավերի, ի՞նչ բանի եք:
Հյուրեր — Ջանը՛մ, մի ասեք իմանանք, ի՞նչ բան է…
Աբրո — (Ընկնելով Հովնանի ոտները) Ամա՜ն, ափա՜ր, զուլո՜ւմ է, անձդ ազատե՜…
Հյուրեր — Ջա՞րդ է…
Աբրո — Խո՞ւլ եք, չե՞ք իմանա զուլումի ձենը…
(Հովնանը մնացել է տեղնուտեղը քարացած: Հյուրերը շարժվում են դեպի դուռն ու պատուհանները: Ոմանք ավելի առաջանում են դեպի Հովնանը և կուչ գալիս: Ճնշված, անհանգիստ լռություն: Մի չարագույժ ձայն է լսվում փողոցից՝ ժանգոտ և կերկերուն, որ դեռ հեռվից ձգվում է իբրև ձայն, բայց երբ մոտենում է, արդեն վերածվում է պարզ բառերի):
Նազե – Ամա՜ն, ի՞նչ է ասում…
Ձայնը — (Մոտենալով) Պատրաստվեցե՜ք…
Ա հյուր — Թալա՞ն է…
Աբրո — Թալա՜ն է… զուլո՜ւմ, մեր զմանուկ պիտի ուրանա… (Մոտենալով Հայկին) Երթանք, տղա՛ս: (Դուրս է տանում Հայկին աջ կողմից): Երթանք քնիր:
Ձայնը — (Որ մոտ է դռանը) Պատրաստվեցե՜ք… երեք օր ժամանա՜կ… հրամա՜ն է… պիտի երթանք Արա՜բիա… մնացողը սրի՜ կանցնի… (Հեռանում է): Պատրասվեցե՜ք…
Նազե — Ամա՜ն, ամա՜ն… (Ծնկներն է ծեծում): Աստված պատիժներս տվեց:
(Ձայնը հեռանում է և կտրվում: Հովնանը և հյուրերը մեջտեղ են գալիս, արձանանում: Ամենքը սարսափած են):
Մարե — (Խուլ ու խռպոտ) Հովնա՞ն…
Հովնան — (Հազիվ զսպելով իրեն) Ի՞նչ է, մարե:
Մարե — Հարսնիքն ինչո՞ւ կտրեց:
(Ճնշող լռություն: Ամենքը վախեցած նայում են մարեին, որ մի գերբնական ոգու պես կույր աչքերը տարածության մեջ չռած՝ աշխատում է որսալ ձայները: Ամենքը վախենում են կարծես, որ մարեն կիմանա դժբախտությունը՝ համարելով դա մի սարսափելի աղետ):
Մարե — (Որ անհանգստանում է լռությունից, գերեզմանային ձայնով) Մարդ չկա՞… Հովնա՞ն… (Լռություն): Հարսնիքը վերջացա՞վ…
Հովնան — Հարսնիքն սկսվե՜ց, մարե՛…
Նազե — (Չոքելով մարեի առջև՝ գրկում է նրա ոտները): Հարսնիքը վերջացա՜վ, մարե՛…
Մարե — (Չարագույժ ձայնով, անհանգիստ) Վերջացա՞վ… Ի՞նչ եղավ…
Նազե — Տներս քանդվեց, մարե՜, Սուլթանը մեզ քշում է Արաբիա:
Մարե — Քշո՞ւմ է, Արաբիա՞, ինչո՞ւ…
Նազե — Չգիտեմ, պիտի երթանք, մարե՛… Ողջ քաղաքը տնով-տեղով քշում է…
Մարե — (Վեր է կենում տեղից, բուի պես մեջտեղ գալով, բռունցքը սեղմած, սպառնալից հայացքը սևեռած, սկսում է պար գալ): Էհե՜յ… հարսնի՜ք է, պա՜ր բռնեցեք, քեմանի զարկեցեք, ծափ տվեք, հող լցրեք գլխիս, տղիս հարսնի՜քն է… տեսա՞ք… տեսա՞ք… Թագավորնե՜ր, հարսնիք արեք, արեք տեսեք զուլումի թագավորին… Ամա՜ն, ամա՜ն…
(Մարեն կանգնում է, լռություն):
Թալալ — (Հեռվից) Պատրաստվեցե՜ք…
(Ձայնը գնալով խլանում է և կորչում):
Հյուրեր — (Հանկարծ սթափվելով) Եկե՛ք, եկե՛ք երթանք տներս…
Զարդար — Ո՞ւր երթանք, գնալով ի՞նչ կլինի: Մեծ ունենք էստեղ, կացեք մի ճամփա հարցնենք: (Հովնանին) Հովնա՛ն էֆենդի, ի՞նչ անենք:
(Բոլորը կանգնում են):
Հովնան — (Խորասույզ, անճանաչելի, ոչ մարդկային ձայնով) Գե՜շ տեղը մթնեց… Խախտվում է հաստատության հիմը… Գալիս է մարդու գազանը: (Լռություն): Աստվա՛ծ հասնի…
(Հյուրերը երկյուղած խաչակնքում են):
Երեց — (Խաչակնքելով) Տերն Մեր Հիսուս, Խաչեցյալն Ամենափրկիչ զորավ մեզ:
Հովնան — Ժողովրդի արմատն է պոկվում: Հի՜ն ուրվականները վեր կացան գերեզմաններից: (Լռություն): Չէ՛, այսպես կարելի չէ՛. օրենք կա, Աստված կա…
Զարդար — Ի՞նչ անենք, Հովնա՛ն էֆենդի:
Հովնան — Ես կդիմեմ օրենքին և արդարությանը:
Հյուրեր — Աստված օգնականդ:
Հովնան — Եկեք ձեզնից վաղը մի քանի մարդ էլ. ես ժողովրդի կողմից կերթամ կառավարության դուռը, կխոսեմ: Արդարություն կպահանջեմ:
Հյուրեր — Հա, եղա՜վ, էդպես էլ արեք: Սահակ, Ջնդո, Եղո, Զարդար էֆենդիներ, գնացեք:
Սահակ, Ջնդո, Եղո, Զարդար — Կերթանք Հովնանի հետ:
Հովնան — (Դուռը ծեծելով) Հարսանիքը վերջացա՜վ, գնաք բարով…
(Հյուրերը ցրվում են շփոթված. կանայք՝ գլխիկոր, հեծկլտալով):
Երեց — Տերն Մեր Հիսուս Քրիստոս Ի՛նքն հասնի, Աստվածածի՛նը բարեխոս:
(Խաչակնքում է և հեռանում: Մնացել են Հովնանը, Նազեն, Հերիքը, Նունուֆարը, Սահակը և մարեն: Նունուֆարը գունատ արձանի պես, Խորենը գլխիկոր կանգնած են մեջտեղում: Նազեն չոքած է գետնին՝ ոսկիների վրա, և լուռ ծնկներն է ծեծում: Նունուֆարը, Խորենը և Հերիքն անցնում են ձախ սենյակը: Նրանց հետևում է Սահակը):
Հովնան — Հա՜… Աշխարհքս հաստատուն չէ՜ր եղել: Մրջյունի պես ճամփի մեջտեղ բուն էինք շինել, կարծում էինք, թե ապահով ենք… Հիմի ոտնե՜ր են եկել մեզ կոխկռտելու:
(Լռություն):
Նազե — Ի՞նչ ասավ Հասան բեյը:
Հովնան — Էլ չգիտեմ: Կարծեմ Նունուֆարին գեշ նայեց:
Նազե — (Խորամիտ) Չէ՞… Ես էլ նկատեցի: Ուրի՞շ, ի՞նչ ասավ…
Հովնան — Չգիտեմ, գեշ բան:
Նազե — Գեշ բա՞ն… ի՞նչ… ասա՛, Աստծո՛ւ սիրուն:
Հովնան — Հասկացրեց, որ… Նունուֆարին հավանում է…
Նազե — (Վեր թռչելով) Ամա՜ն, տնե-օջախե հեռու: Է՞ս ինչ զուլում էր…
Հովնան — Մեծ զուլում:
(Լռություն):
Նազե — (Զգաստացած) Կեցի՛ր: Կեցի՛ր: Վնաս չունի: Դրա համար քեզ մի՛ կորցնի: Կեցի՛ր: (Մոտենում է ձախ դռանը): Խնամի՛: (Ներս են մտնում Սահակը, Նունուֆարը, Հերիքը և Խորենը): Խնամի՛, Նունուֆարին տար ձեր տունը:
Սահակ — Աստծու կապածը մարդ չի քանդի, խնամի՛: Եղածը եղած է:
Նազե — Դրա ժամանակը չէ: Տա՛ր:
Հովնան — Ինչե՞ր ես ասում, ո՞ւր պիտի տանի: Նունուֆարը մեր հարսն է:
Սահակ — Ա՜խ, Հովնան խնամիս էլ չի ուզում: Ո՞ւր տանեմ, կին չունեմ, մարդ չունեմ տանը: (Հովնանին) Աչքիս լույսի պես եմ պահել աղջկաս: Քեզ եմ հավատում մենակ… Խորենս ջահել է… (Լցվելով) Ճամփան… Հովնան խնամի… ի՞նչ պիտի անես Նունուֆարիս… (Հովնան լուռ է): Հույսս դո՛ւ ես… թե չէ՝ աղջիկս կորա՜ծ է… (Արցունքները կուլ է տալիս: Նունուֆարին) Արի… (Գրկում է Նունուֆարին, որ հեծկլտում է հոր գրկում): Աստված էսպես ուզեց, որ հարսանիքդ սև լիներ, աղջի՜կս… Է՜հ, Աստծուն աղոթեցեք՝ ճանփուն տղան ու աղջիկը անփորձ մնան: Հովնան, էլ ես ու դու կորա՜նք… (Լաց է լինում): Է՜հ, երթամ դատարկ տունս նայեմ: Հովնա՛ն, զավակս՝ քեզ, քեզ էլ Աստծուն եմ հանձնում: Բարի գիշեր:
(Դուրս է ելնում դիմացի մուտքից):
Մնացյալները — Բարի գիշեր:
(Հերիքը, Նունուֆարը և Խորենն անցնում են ձախ սենյակը):
Նազե — (Հովնանին) Լա՛վ, հիմի ի՞նչ է միտքդ:
Հովնան — Չգիտեմ:
Նազե — (Անհանգիստ) Չգիտե՞ս, ի՞նչը չգիտես:
Հովնան — Չգիտեմ, տեսնենք. խելքս շաղվում է: Խելք կորցնելու բաներ են:
Նազե — Ի՞նչ պիտի տեսնես: Աղջիկը չպիտի՞ ազատես ձեռքից:
Հովնան — Տեսնե՜նք: (Ըստ երևույթին անտեղի սրտնեղելով) Տեսնե՛նք: Պիտի երթամ կառավարության դուռը. պաշտպանություն պիտի պահանջեմ:
Նազե — (Անհանգստանալով) Հա՛, դե էդպե՛ս ասա:
Խորեն — Է՛դ է ճամփան, էդպես կհաջողվի:
Հովնան — (Նույն սրտնեղությամբ) Մի՛ ասեք, մի՛ ասեք: Աստված հեռու տանի. մարդ կյանք փրկելու համար գեշ բաներ է անում: Ասա թե վաղը Աստծով գործը գլուխ բերեմ… թե չէ… Մի՛ ասեք, մի՛ ասեք, լինելիք որ լինի՜…
Նազե — Դե, հույս Աստված, էդ լինելիքը չի լինի:
Հովնան — Հը՜մ, ո՞վ գիտե, Աստված տա, որ չլինի:
Խորեն — Լինի՜. է՜հ, ե՞ս ուր եմ: Թե մեռնելու ենք՝ մեռնենք:
Հովնան — Դու մահը չգիտես, լռի՛ր:
Մարե — (Վեր է կենում և առաջ գալիս: Կերկեր ձայնով և կույր աչքերը տարածության մեջ) Հովնա՞ն…
Հովնան — Քովդ եմ, մարե:
Մարե — (Սպառնալից, դողդոջուն ձայնով) Չէրթա՜ս, իմացա՞ր…
Հովնան — (Սրտահույզ) Չէրթա՜մ…
Մարե — (Ավելի խիստ) Չէրթա՜ս, մարեին հողը չդրած՝ չէրթա՜ս… (Լռություն: Բոլորը ազդված են մարեի խստահայաց և խորամիտ դեմքից: Նա հեռանում է Հովնանից և իր կույր աչքերով նայում է չորս կողմ, ապա կարծելով, թե իր դեմ Հովնանն է կանգնած, խոսում է դատարկ օդի մեջ՝ դաժան անեծքի սպառնալիքի ձայնով): Մարեին չթաղած՝ չէրթա՜ս…
(Բոլորը սարսափահար նայում են նրան):
Վարագույր
No Comments