(Վերամշակված հատվածներ «հանգուցյալ» փսիխոպատի օրագրից)
«Անթույլատրելի համարվեց, որ տունը բաղկացած լինի
մեկ սենյակից և մղոնների երկարություն ունեցող միջանցքներից»:
Խորխե Լուիս Բորխես
ԿՐՈՆԱ -ՀՈԳԵՎՈՐ ՓՍԻԽՈԶ
ԿԱՄ
ԿՐԿՆՎՈՂ ՏԱԳՆԱՊ ՆԱՐԵԿԱՑՈՒ
ՈՒՂԵԿՑՈՒԹՅԱՄԲ
Թող իմ իսկ գործած մեղքերը սուրսայր գեղարդներ դառնան ու խողխողեն ինձ, կամ վերածվեն անընդհատ նեղացող-սեղմվող երկաթյա օղերի ու ճզմեն գլուխս մինչև ջարդելը. թող մեջս տնավորված ողջ մարդկային կեղտը ճահճի պես ինձ իր մեջ առնի` ներքաշի մինչև խեղդելը. թող իսպառ անհետանա բարությունս` որ հանուն ուրիշների ինձ կրկին ու նորից կյանքի է կոչում. թող անէանա խիղճս` իր հետ տանելով այն բոլոր վեհ զգացումները, որ երբեմն-երբեմն օգնում են մեզ ապրել ու ժպտալ… բայց ես այլևս չեմ կարող առանց ՔԵԶ:
Ես համաձայն եմ ցանկացած տառապանքի, միայն ազատիր ինձ այս կեղծ խաչից, որ ՔՈՆԸ չի. թեկուզ ամբողջ մարմինս խաչե խարազաններով պատեն, թեկուզ աչքերիս փոխարեն ածխի կտորներ դնեն, լսելիքս աշխարհի հետ հաղորդակցվի միայն ամենախոր անդունդից լռին, շոշափելիքս միայն ցավ զգա տանջագին, հոտոտելիքս` միայն գարշահոտություն. բայց ես այլևս չեմ կարող առանց ՔԵԶ:
Ես գիտեմ` որ ԴՈՒ ԿԱՍ. ԴՈՒ ինձ մոտ եկար նրա՛ կերպարանքով, ում առջև բաց էին դռները. ես նրան էի նայում ու ՔԵԶ չտեսա, իսկ ԴՈՒ չլքեցիր ինձ, ՏԵՐ, մինչև հոգիս չճչաց` ՍԱ նա չէ` ՆԱ՛ Է:
ՈՒ հիմա, երբ ճանաչել եմ Ներկայությունդ, զգացել եմ Այն իրական-անօրինակ երջանկությունը, որ միայն ԴՈԻ կարող ես շնորհել, ամբողջացել եմ Էիցդ` մի լքիր ինձ, մի՛ մատնիր միայնության ու կորուստի, որովհետև` ստիպեցիր ճանաչել. արարքիդ իմաստը, թեկուզ և Քո համար չնչին, իսկ ինձ` ամբողջական` մի անէացրու:
Միայն ԴՈՒ կարող ես անիմաստությանը տալ իմաստ, դատարկությունը լցնել էությամբ, գոյությունը պարուրել կյանք-գոյիմաստով, ապագան ու անցյալը` ձուլել ներկայով, ասուն-կենդանուն` դարձնել մարդ ու հովիվ-հովանի լինել նրան:
Մի սպասիր այն պահին, մինչև պատվիրաններիդ կատարման համար դատարանները հարկվոր չլինեն կամ գարին դառնա ընկույզի չափ, մի վախեցրու վերջին դատաստանով, մի սպառնա արարվածքիդ կործանմամբ, մի մեղադրիր ՈՐԴՈՒԴ կորուստի մեջ:
Արի ու ընդունիր ինչպես որ կանք, փոխիր մեր որակը ՔՈ ներկայությամբ:
Մենք այլևս չենք կարոոող առանց ՔԵԶ:
ՄԻԱՅՆՈՒԹՅԱՆ
ԿԱՄ
ԿԱՅԱՐԱՆԱՅԻՆ ՓՍԻԽՈԶ
Հեռացման ցավի ու դիմավորման ուրախության նավամատույցը կարող էր հրաշալի բեմահարթակ լինել երկրային ճանապարհների դրաման խաղալու համար, բայց մարդիկ նախընտրում են այդ ամենին հետևել փոքրիկ շենքերի կամերային բեմերում, փակ պատերի մեջ` ապահովագրելով իրենց քամիներից, անձրևից ու արևից: Մարդիկ կարող են փափուկ բազկաթոռներին նստած, ժամերով, կարդալ ամենատարբեր գրքեր` բազմաթիվ պատմությունների ու մանավանդ սիրո մասին, կարող են օրերով հեռուստացույց դիտել` հետույքները բազկաթոռից պոկելով միայն ուտելիք վերցնելու և կերածից ազատվելու համար, կարող են ամիսներով աշխարհի հետ հաղորդակցվել միայն համակարգչի միջոցով, կարող են նստել ու ոչինչ չանել` միայն չորս պատ լինի, որը պահպանի իրենց` պատահականություններից, ճակատագրից, մաքուր օդից, աշխարհից… Մարդիկ կարող են անընդհատ խոսել հեռախոսով, մի քանի հատորանոց նամակներ գրել ու տպագրել, հեռագրեր ու ծաղիկներ ուղարկել գեղեցիկ բացիկներով` միայն դուրս չգան իրենց պաշտպանապատերից. և ո՞վ էր այն խխունջը, որն առաջինն ասաց` իմ տունն` իմ ամրոցն է: Ո՞վ էր նա, որն առաջինն աշխարհը բաժանեց իր տնից` չորս պատ կանգնեցրեց ու դրանց վրա կտուր դրեց, ոչ միայն անձրևից պաշտպանվելու, այլև` տիեզերքից ու աստղերից թաքնվելու համար:
Խուսափելով բնությունից` մարդիկ սկսեցին ծաղիկներն իրենց տներում աճեցնել, նաև` մրգատու և վայրի ծառեր. կառուցեցին փոքրիկ լճակներ` ջրվեժներով ու ձկնիկներով, գտան իրենց բնակարաններում արհեստական քամիներ, տաք և սառը եղանակներ ստեղծելու միջոցներ: Սկսեցին կենդանիներ պահել` սկզբում դրանցից օգտվելու, ապա` իրենց միայնությունը փարատելու համար` փոքրիկ թռչուններ, ծամածռվող կապիկներ, փափլիկ շներ-մկներ-կատուներ, սարսափելի օձեր, նույնիսկ` մրջյուններ ու խավարասերներ` ըստ նախասիրությունների: Եթե կարողանային, ամեն մեկն իր տունը նոյան տապան կդարձներ ու կկառուցեր միանգամից` Արարատի գագաթին:
Սակայն որքան էլ տներ կառուցենք ու դրանք ամրոցներ դարձնենք, բոլորս էլ մնում ենք ճանապարհորդներ, (թեկուզև բանականորեն-հոգեպես), ու ապրում ենք ճակատագիր-ճանապարհներին, որոնք տանում են մեզ ուր որ իրենք են կամենում, ափեափ են շպրտում անտեր մնացած նավակների պես: ԵՎ միևնույն է` հեռացման ցավի ու վերադարձի ուրախության նավամատույցը միակ իրական բեմահարթակն է լքված-միայնակ, մոլորյալ-ազատ երկրային մարդու կյանքի դրաման խաղալ-խաղարկելու համար, մի կետ, ուր ֆիզիկապես խաչվում-ճյուղավորվում են ուղիներն ու ճակատագրերը:
Երբ դուրս գամ գավաթիցս` ինձ այնտեղ փնտրեք։
ՀՈԳԵՄՏԱՎՈՐ
ԿԱՄ
ԳՆԴԱԼՈՒՍԱՅԻՆ ՓՍԻԽՈԶ
Պատկերացրեք. երկրաչափորեն ճշգրիտ, բացարձակ մի գունդ: Ներսից` ամբողջական ու կատարյալ հայելի: Դրա ճիշտ կենտրոնում պատկերացրեք միայն մի պահ պայթած լույս` դեպի բոլոր կողմերը: Ի՞նչ կկատարվի գնդում հետո…
Գուցե դա մեր հոգի՞ն է` պարփակված մեր մարմնում:
Գուցե ընդամենը դա՞ է, թեկուզ և… Աստվածային լույսի մի հատիկ, որ անցք է փնտրում դեպի իր սկզբնաղբյուրը վերադառնալու համար:
Այն, ինչ իսկապես խանգարում է ինձ` միս-արյունս է: Այն ինչ խանգարում է ինձ ամբողջացնել գոյությանս այս վիճակը` վզիս վրա է, իսկ ներսում մի բացարձակ գունդ… որի պարունակությունը անհասանելի է գիտակցությանս: Միայն բանականությունն է ամենատես:
Ես մի հնչյուն եմ, որից կախվել է մարմինս ու թույլ չի տալիս տարածվել Տիեզերքով մեկ:
Նախակյանքս` կյանքի չի վերածվում:
ԻՆՔՆՈՒԹՅԱՆ ԿՈՐՈՒՍՏԻ
ԿԱՄ
ՔԱՂԱՔԱՅԻՆ ՓՍԻԽՈԶ
Ասֆալտապատ փողոցների ու մայթերի ճեղքերից դուրս սողոսկած խոտերն ու ծառերը չեն աղոթում Աստծուն` քաղաքների կործանումն աղերսելով, չեն անիծում իրենց չար բախտը և չեն տառապում անտառային ազատության կարոտախտով: Կատուներն ու շները բավարարվում են աղբի մնացուկներով ու չեն էլ հիշում թարմ, նոր սպանված կենդանու մսի արնամոլուցք հմայքը: Թռչունները գիտեն, որ միշտ էլ հացի փշրանքներ կգտնեն ու ձմեռվա պաշար կուտակելու համար մեծ բներ չեն կառուցում: Ամեն տեսակի միջատները բազմանում են ֆանտաստիկ արագությամբ: Անձրևները չեն թափանցում հողի խոր շերտերը: Քամիները մոլորվում են երկնաքերների թաղամասերում:
Մարդիկ հասկացել-եզրահանգել են, որ կատարելագործված մրջնանոցը լավագույն բնակավայրն է երկիր-մոլորակի պայմաններում:
P.S. Գիտական փաստ է այն, որ մրջյունները գլխուղեղ չունեն:
ՏԱՐԱԾԱԺԱՄԱՆԱԿԱՅԻՆ ՓՍԻԽՈԶ,
ԱՆՑՈՒՄ՝` ՇԻԶՈՖՐԵՆԻԱ
Ժամանակի ու տարածության խնդիրները միայն գիտնականներինը չեն, բոլորինս են, ամենուրեք են, մեր մտքերում ու զգացմունքներում են, ճակատագրում ու հանգամանքներում են: Մեր կյանքի բազմաթիվ խնդիրներ հենց ժամանակի ու տարածության խնդիրներ են, կամ դրանցից են ածանցված. մեր զգացմունքները, գուցե, տարածաժամանակային անկումներ ու թռիչքներ են, մեր մտքերն ու գաղափարները` տարածաժամանակային կուտակումներ:
Շիզոֆրենիա, տարածաժամանակային շիզոֆրենիա:
Հաճելիի սահմանը նեղ է. գերհաճելին մեզ դուրս է մղում չորս չափումների սահմաններից: Որակական շիզոֆրենիա:
Սերը չորսով` որտեղ չկան զույգեր` հինգերորդի երևակայության տարածաժամանակային մի հատվածում:
Ոչ Աստված, ոչ մարդ, ոչ սատանա. պարզապես` շիզոֆրենիա:
Մտքի տեսանելիացում, ապա` նյութականացում… տարածության ու ժամանակի անկումներում. կամ` շիզոֆրենիա:
Մեզ հավերժական շրջապտույտի տարածաժամանակային մի հատվածի չնչին մասնիկը դարձրած զգայական գոյությունը սպառել է իր հնարավորությունները:
Իսկ անշարժում-անժամանակ, անզգա-անտարածք իրականություն մեր մուտքը` ունի մի ամենակալ ախտորոշում` Շիզոֆրենիա:
ՈՍԿԵՆՅՈՒԹ ՌԵՄԻՍԻԱ
«Երկու գերխիտ նեյտրոնային աստղերի բախման դեպքում տիեզերքում առաջանում է ոսկու թափառող ամպ: Միլիոնավոր տարիների ընթացքում ոսկե կոնդենսատի ամպերը խտանում են` վերածվելով մոլորակների»:
Մոլորակների առաջացման հիպոթեզ
Ոսկեկուռ դուռ, որտեղից ներս` ոսկե հատակ, ոսկեզոծ պատեր ու պատուհաններ, ոսկեհուռ առաստաղ ու ջահեր` ոսկեփայլ լույս, ոսկեձույլ աթոռներ ու սեղան, վրան` ոսկեկերտ սպասք. և ամեն ինչ փայլում է ներքին ոսկելույսով: Ոսկեշող գավաթը լի է թանձր-բոսոր արյունով, (եթե երազ է` արյունն այն սուտ է դարձնում): Ձեռքս վերցնում է գավաթը. չէ, չեմ ուզում խմել, դիմադրում եմ, բայց այն շրթունքներիս է մոտենում: Նողկում եմ արյունից, չեմ ուզում խը… այսքան համեղ միայն Տիրոջ արյունը կարող էր լինել:
Կտոր-կտոր վերցնում եմ ոսկեշող սպասքն ու հարվածում ոսկեզոծ պատերին. հասնելով դրանց` ափսեներն ու բաժակները մխրճվում-անհայտանում են: Սեղանը դատարկվեց, մնաց միայն արյան գավաթը, տակը մի քիչ, մի կում արյուն. չէ չեմ խմի… Խմեցի մինչև վերջին գլորվող կաթիլը:
Փորձում եմ փակել աչքերս, բայց կոպեր չունեմ, փորձում եմ ինչ-ինչ ձայներ լսել, բայց ականջներս խուլ են դրսի հանդեպ, ու միայն ներսիցս, աստիճանաբար որոշակիացող-բարձրաձայնող հնչյուններ են լսվում… ԻԱՕ… ՕՄ… ԱՈՒՄ… ԱՄԻՆ… ոսկեհունչ աղոթք…
Պատերին դուռ եմ որոնում ու չեմ գտնում, հայացքս ուղղում եմ ոսկելույս պատուհաններին, իսկ դրանք ձուլվում են պատերին. հետո էլ հանդարտ անէանում-անհայտանում են սեղանը, աթոռները, ջահը: ԵՎ վերջապես հայտնվում եմ մի ոսկե տուփում, որի անկյունները աստիճանաբար կլորանում են` արձագանքելով ներսիցս բխող աղոթքի ամեն հնչյունին… ԻԱՕ… ՕՄ… ԱՈՒՄ… ԱՄԻՆ…
Տուփը դառնում է ձվաձև` սուր մասով դեպի վեր, իսկ ես, հանդարտ պոկվելով հատակից` հայտնվում եմ ճիշտ կենտրոնում, ձեռքերս վեր պարզած… ԻԱՕ… ՕՄ… ԱՈՒՄ… ԱՄԻՆ… Մարմինս սեղմվում` դառնում է մի կաթիլ օդում կախված լույս, ու ամբողջովին վայելում եմ անկշռելիության հաճույքը… ԻԱՕ… ՕՄ… ԱՈՒՄ… ԱՄԻՆ… Ոսկեձվի ողորկ պատերը, աղոթքիս ամեն մի հնչույթից մի ճաք են ստանում, մինչև մանր ու մեծ փոշեհատիկների վերածվելը, որոնք, լարման ծայրագույն կետին հասնելով` ցրվում են տիեզերքով մեկ` դառնում են ոսկեկայծ աստղեր. ու ես էլ նրանցից մեկն եմ, նախկինում անընկալելի, իսկ այժմ երանելի անսահմանության` մի մասնիկը, աղոթող մասնիկը… ԻԱՕ… ՕՄ… ԱՈՒՄ… ԱՄԻՆ…
ԵՎ հրաշալի արթնացում, չգիտեմ, երազից, թե` իրականությունից…
ԿԱՄԱԶՐԿՈՒԹՅԱՆ
ԿԱՄ
ՓՍԻԽՈԶ-ԱՐԳԵԼԱԿՈՒՄ
Ավելորդ ոչ մի շարժում մի՛ արա, ավելորդ ոչ մի բառ մի՛ արտասանիր, ոչ մի ավելորդ մտքով մի՛ ծանրաբեռնիր ուղեղդ, ավելորդ ոչ մի զգացում մի՛ թող, որ մոտենա հոգուդ:
Մենք անկատար ենք, ու անկարող` մեր արարքներին, զգացմունքներին, ցանկություններին, հույզերին, մտքերին իշխելու համար. մենք նման ենք ամբոխի մեջ գլորվող մի հսկա ապառաժի, որն անսանձելի է, թեև ամբոխն էլ, ապառաժն էլ մենք ենք:
Մեր արարքները, տարիներ անց, անելանելի որոգայթ, կամ անանցանելի խոչընդոտ են դառնում. մեր զգացմունքները ժայռեր են փլուզում և մեզ թողնում են դրանց տակ. մեր ցանկությունները մեզ տաշեղի պես տեղից տեղ նետող փոթորիկներ են դառնում. հույզերը աղաթթուներ են` որ քայքայում-ոչնչացնում են մեր մարմինները. մեր մտքերը մեխեր են, որ գամում են մեզ խաչափայտին ու վերջիվերջո` վերածվում են բողոքի` առ մեզ միայնակ թողածը: («Էլի՜, Է՛լի, լամա սաբաքթանի»):
Մեզ տեսանելի աշխարհում մեր հայացքները կենտրոնանում են հիմնականում դիակների վրա` փայտի, ծաղիկների, կենդանիների, դիակների, որոնք, մեր իսկ թեթև ձեռքերի շնորհիվ, մեր շրջապատում ավելի քան շատ են: Մեզ լսելի աշխարհը հազարաձայն է, բայց մենք միայն մի չնչին մասն ենք ընկալում, գիտակցում ու արժանացնում պատասխանի: Մեր շոշափուկները ա՛յդ պահին անհրաժեշտից զատ ոչինչ չեն ճանաչում, չեն զգում կենդանի նյութը, չեն զգում կյանքը` մեր հասունացման տարիքից հետո` միայն տաքն ու սառը, չորն ու փափուկը և էլի մի քանի երկրորդական մանրամասներ են տարբերում:
Մեր կյանքի ճանապարհը անդունդի վրա ձգված մի բարակ թելով է անցնում. բավական է գիտակցենք դա և այլևս անկումից փրկություն չունենք… եթե Աստված մեզ չպահպանի… և համենայնդեպս… կամ հենց այդ պատճառով…
Ավելորդ ոչ մի շարժում մի՛ արա, ոչ մի ավելորդ բառ մի՛ արտասանի, մի՛ ընկալիր ու մտորիր ոչ մի ավելորդ միտք. և ոչ մի զգացմունք, (դրա ավելորդ կամ պիտանի լինելը քո որոշելիքը չէ), մի՛ թող որ մոտենա հոգուդ:
Վախդ սարսափի վերածիր, որպեսզի վայելե՜ս նրա ուղեկցությունը:
ՄԱՆԿԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ
ԿԱՄ
ՀՈԳԵՊԱՐՍԱՏԻԿԱՅԻՆ ՓՍԻԽՈԶ
«Ո՞վ գիտե, թե մարդկանց որդիների հոգին վերև է գնում, և անասունի ոգին ցած է գնում` ներքևը»:
Ժողովող. գլուխ Գ
Ճնճղուկը ծառից` ծառ, ճյուղից` ճյուղ էր թռչում մանր միջատներով փորը լցնելու համար, իսկ պարսատիկով տղան կարծում էր, թե իրենից է փախչում: Վերջապես, իրեն հմուտ որսորդ պատկերացնելով` արձակեց քարը: Այն դիպավ ճյուղին, ճնճղուկի ոտքերի տակ` միայն թեթև անհանգստություն պատճառելով նրան: Սակայն թռչնակը, հիշելով Ժողովողին, մի պահ մոռոցավ, իր ինչ լինելն ու սկսեց նայել տղայի աչքերին` թռչնի հայացքով այնպիսի բաներ տեսնելով, որ ոչ տղան, ոչ էլ մենք չենք կարող պատկերացնել: Վեր բարձրանալով ասուն-անասունի, անշարժ-շարժունի սահմաններից, նրան թվաց, թե ինքը քար է, ծառը` հսկա մի պարսատիկ: ՈՒ սլացավ դեպի տղայի ճակատը:
Հարվածից հետո առաջին վայրկյաններին երկուսն էլ քարացած ընկած էին: Հետո` ճնճղուկը բացեց աչքերը, թպրտաց, ու, երբ զգաց, որ վիզը չի ջարդվել` թափ տվեց թևերն ու թռավ ծառից-ծառ` միջատներ որոնելու:
Տղայի քարացած ձեռքից ոչ մի կերպ չկարողացան պոկել պարսատիկը. դիահերձարանում, միայն մատները ջարդելուց հետո` դեն նետեցին դրանց սերտաճած անիծյալ զենքը:
ՍԵՌԱԵՐԵՎԱԿԱՅԱԿԱՆ
ԿԱՄ
ՄՈՒԼՏԻՊԼԻԿԱՑԻՈՆ ՊՍԻԽՈԶ
(23.50. մուլտիպլիկացիոն կինոնկար մեծահասակների համար)
Սիրամարգի փետուրների արանքում միջահասակ ու խելոք հայացքով, ճաղատ ու մորուքավոր մի մարդ էր ապրում: Ժամանակ առ ժամանակ դուրս էր գալիս փետուրների արանքից ու ցուցադրում էր իր լավ կողմերը: Հետո արագորեն ներս էր մտնում, փակում դուռը, բացում էր պատուհանը, հապշտապ նստում էր բազկաթոռին ու թերթը ձեռքին` քարանում:
Ագռավի փետուրների արանքում էլ մի կին էր ապրում: Սևահեր ու սպիտակամաշկ, գեղակազմ էր ու խորհրդավոր հայացքով: Երբեմն-երբեմն դուրս էր գալիս ագռավի թևի տակից ու ֆլամինգո էր պարում նրա մեջքին: Հետո էլի ներս էր մտնում իր տնակն ու դուռը պինդ փակելուց հետո` ամբողջովին մերկանում: Նա սիրում էր մերկ քայլել սենյակի մի անկյունից մյուսը:
Մի ամառային գիշեր սիրամարգը քնել էր ագռավի կողքին: Տղամարդն ու կինը հասցրին ծանոթանալ, սիրահարվել ու ամուսնանալ:
Աստղերի լույսի ներքո կիսախելագար սեռական հարաբերությունից հետո, միայն մեկ անլուծելի խնդիր մնաց. նրանցից ոչ մեկը չցանկացավ ապրել մյուսի տանը: Նույնիսկ ամուսնական առաջին գիշերը համաձայն չէին քնել ուրիշ տեղում:
Լույսը բացվելուն պես սիրամարգը թռավ հարավ, իսկ ագռավը` հյուսիս:
Մուլտիպլիկացիոն ֆիլմի վերջը:
ԶԳԱՅԱԿՈՒՐԱՑՄԱՆ
ԿԱՄ
ՍԻՐԱԿՈՐՈՒՅՍ ՓՍԻԽՈԶ
Ես քեզ այդպես էլ չկարողացա մոռանալ: Չկան կանայք, որոնց կարելի չլինի մոռանալ: Մարդիկ գտել են մոռացման ամենաանհավանական միջոցները, նույնիսկ մեր հիշողության մեխանիզմն է գործում` այդ պահին անպիտան ամեն ինչը մոռանալու եղանակով: Մարդու կյանքն առանց մոռացման անհնար է, բայց և այսպես, ես չկարողացա մոռանալ քեզ: Ոչ մի աշխարհիկ Լեթե չօգնեց ինձ:
Ես պնդում-ասում եմ` քեզ անհնար է մոռանալ, շատ լավ իմանալով, որ անհնար ոչինչ չկա: Ես ասում եմ` քո նմանը չկա աշխարհում, բայց և գիտեմ, որ մեր մոլորակը կրկնությունների մոլորակ է: Ասում եմ` սիրում եմ քեզ, թեև գիտեմ, որ սերն իմ մեջ է: Ասում եմ` առանց քեզ կյանքն ինձ պետք չէ, ու միևնույն է գիտեմ, որ եթե դու առհասարակ գոյություն էլ չունենայիր, միևնույն է` կառչելու էի կյանքից: Ես ամեն ինչ էլ հրաշալի գիտեմ, բայց դա բնավ չի օգնում ինձ:
ՈՒ նորից դու: Հայտնվում ես ինչպես սառցե անապատում երևացող ծխացող ծխնելույզով տնակ, ու միայն ձեռքս դռանը պարզելուց եմ հասկանում, թե` տեսիլք է: ՈՒ նորից դու: Անթափանց մշուշում երևացող ճրագի թույլ լույս, որի ետևից անընդհատ գնում ու չես հասնում. բայց միևնույն է` գոնե ինչ-որ ուղղությամբ ես գնում, իբր` մոլորված չես… ՈՒ նորից դու…
Նորից միակը: Անկրկնելին: Անփոխարինելին: Անմոռանալին: Թող ների աշխարհը` Ամենասիրելին:
Թող ներեն ինձ ձեռքերս, որ քո փոխարեն ուրիշին են գրկել, գրկում են ու կգրկեն: Թող ներեն ինձ շրթունքներս, որ քո փոխարեն համբուրել են` ում որ ստիպել եմ: Թող ներեն ինձ աչքերս, որ այլևս չեն կարող նայել քեզ: ՈՒ նորից դու. թող ների ինձ Աստված` ամենաներողդ: Դու` մեկ անգամ տրված ու հավերժորեն կորցվածդ. ամեն օր հիշեցնում ես ինձ, որ մենք բոլորս երջանկության մուրացիկներ ենք: ՈՒ ինչքան էլ մշուշապատ երևաս մտքիս աչքերին` ուրվականը ես եմ, իսկ դու, թող ների ինձ Տերը, նրանից էլ իրական ես:
Տարիներ առաջ եմ թաղել քեզ թե մարմնիվ, թե հոգիվ, բայց դա էլ ինձ չի օգնում:
ՀԱՄԱԿԵՐՊՄԱՆ
ԿԱՄ
ՕԲԼՈՄՈՎՅԱՆ ՓՍԻԽՈԶ
Քեզ հետ լավ է իմ սիրելի գորշ մկնիկ:
Երկար դեգերումներից, ալեկոծություններից ու փոթորիկներից մազապուրծ իմ մնացորդները հասել են քեզ, գտել են մի տաքուկ անկյուն, որ ցանկալի է ամեն տղամարդու: Քեզ հետ լավ է սիրելի մկնիկ. ես քեզ հավատում եմ, իմ հոգին խաղաղ է ու դու ինձ համար միշտ տաք ապուր ունես, երբ սառած ու հոգնած, փողոցներում մտքերիս հետ թափառելուց հետո, վերադառնում եմ: Դու խաղաղեցնում ես հոգիս, երբ հուշերս, Աստված գիտի, թե որտեղից, նորից ուժ են հավաքում ու փորձում են հոշոտել ինձ: Դու կարողանում ես գրավել ուշադրությունս այնպիսի բաներով, որոնք ինձ երբեք չեն հետաքրքրել ու շեղում ես մտքերս` մարմինս անդունդ տանող ճանապարհից: ՈՒ դու այդպես ես անում, որպեսզի ես կյանքովս էլ պարտական լինեմ քեզ:
Քեզ հետ լավ է սիրելի մկնիկ, բայց, ներիր ինձ, առանց քեզ ավելի լավ է: Առանց քեզ ես մի փոշեհատիկ եմ` մեծ փոթորիկի հզոր շնչում ու թաքնվելու ոչ մի տեղ չունեմ: Առանց քեզ ես գերի եմ ճակատագրի զնդանին ու կյանքի օրենքների զոհն եմ: Բայց առանց քեզ, ես` գոնե Փոշեհատիկ եմ, Գերի կամ Զոհ: Իսկ քեզ հետ, պարզապես, տհաճորեն լավ է սիրելի մկնիկ, գորշատհաճ լավ:
ՓՍԻԽՈՊԱՏԻԿ-ՀԻՍՏԵՐԻԿ ԻՆՔՆԱՆԿԱՐ
ԿԱՄ
ՀԱՅԵԼԱԾԻՆ ՓՍԻԽՈԶ
Չհավատալ-չհամակերպվելով անհաջողակ լինելուդ փաստին ու երազանքներիդ անվերադարձ կորուստին, զգալ-հասկանալով, որ լավն ու վատդ չգիտես. իսկական ընկերներ որոնելիս` նույնիսկ բարեկամներիդ կորցնելով, անվերջանալի տեղապտույտներումդ մոլորված` կարևորը շարժումն ես համարում` իբր` առաջ: Առաջ` անվերջանալի միջանցքներով:
Ավելորդ կերակուր ուտելուց բթացած, քիչ քայլելուց լխկած ու տառապելով միանգամից մի քանի ատամների անասելի ցավից, գրպաններդ դատարկ ու պարտքերդ անվերադարձ: Կորցրած` Աստծուն, չճանաչած` սատանային: Միջանցքներով մեկ աջ, մեկ ձախ` միայն առաջ` անսեր-անատելություն, ֆիզիկական պահանջդ կրքի, կիրքդ սիրո հետ շփոթած, անթրաշ ու չլողացած, բերանում տհաճ համ, գլխում` միայն կիսատ-պռատ գաղափարներ` իրագործելու անկարողություն: Ամեն քայլիդ հետ երևացող-կրկնվող` ծայրագույն հուսալքություն, անսահման հուսախաբություն, վքնած ստամոքս, թութք ու ոչ մի վեհ գաղափար` դրանից այնկողմ միայն ոչինչն է` ստորագույն ոչինչը. և նույնիսկ բավարար արժանապատվություն չունես` կյանքիդ ընթացքը դադարեցնելու համար:
Չկա ոչ մի ուղեցույց ճրագ, չկա մեկը, որ օգնի քեզ, ու եթե հանկարծ գտնվի էլ` կհրաժարվես օգնությունից, քանի որ խորքումդ անսահման գոռոզ ես, աններելի գոռոզ, ու այդ մահացու մեղքից ազատվելու փոխարեն` թաքուն հպարտանում ես կործանարար արատովդ: Երբեմն, երբ ստիպված ես գիտակցել-ընդունել պարտությունդ` մեղավորներ ես որոնում-գտնում: Վստահ ես, որ բոլորը միայն խանգարում են քեզ` մերձավորներդ չեն մտածում քո մասին, չեն հասկանում ու ցանկանում քո լավը, խլում են ժամանակդ, խանգարում են կենտրոնանալ, արգելում են մտածել, փորձում են քեզ` հարմարեցնել իրենց, վերակերտել` դարձնել տնային փալաս, տանջված մաշիկ. չեն թողնում, որ քնես, չեն արթնացնում` երբ անհրաժեշտ է, փչացնում են հեռախոսը, չեն արդուկում միակ թարմ վերնաշապիկդ, տրորում են հնամաշ-փայլեցրած կոշիկներդ, փնթփնթում են ամեն ինքնուրույն քայլիդ վրա, նավսում են, կռռում են… առանց բացառությունների, բոլորը, միայն խանգարում են. բայց և չես կարողանում հեռանալ նրանցից, քանի որ սարսափում ես միայնությունից, ոռնում ես խելագարի պես` նույնիսկ, երբ ընդամենը մի քանի րոպե ես մենակ մնում:
…ԵՎ ամենասարսափելին… չես կարողանում գտնել այս ամենի պատճառը, կույր է հոգիդ, իսկ հանգած միտքդ չի կարողանում նույնիսկ մեկ քայլ առաջ հաշվարկել:
Քո սեփական, գուցե ակամա կառուցածդ լաբիրինթոսը` գոյությանդ ու կյանքիդ գերեզմանն է դարձել: Մոռացել ես, թե ինչու մտար այնտեղ, ի՞նչ էիր որոնում, ինչո՞ւ ես ուժերդ անարդյունք վատնած արգելակվել այս վերջին փակուղում, ուր չորս պատ ես շարել ու ոչ մի ճեղք` որպես դուռ, և չկա ուրիշը` բացի վեր տանող ուղուց, որը միայն հոգու համար է:
ԱՆՎԵՐԱԴԱՐՁ ՌԵՄԻՍԻԱ
Նուրբ մատներ, նուրբ շրթունքներ, նուրբ մարմին, նուրբ հոգի:
Մեր խնդիրները տարածության ու ժամանակի խնդիրներ են, բայց դրանց իրական չափանիշներն ու լուծումները մեզանում են, մեր շրթունքներում ու աչքերում, մեր ականջներում, մատնաթմբուկներին ու դրանց զգացողություններում: Մենք ճնշված ենք մինչև սաղմնաբջիջ ու մեզ ճիվաղ ենք զգում-համարում, թե` հսկա ու երջանիկ ենք տիեզերքի չափ, մենք գեղեցիկ ենք այդ օրը, թե` այլանդակ, միևնույն է… այդ ամենը միայն մե՛ր զգացողություններն են, մե՛ր որոշումների հետևանքներն են. տարածությունն ու ժամանակն էլ այնպիսին են, ինչպիսին մե՛նք ենք դրանց կերտում-պատկերացնում: Ռեմիսիա. զգայական ռեմիսիա:
Նուրբ մատներ, նուրբ շրթունքներ, նուրբ հոգի` անվերադարձ կորած, անդառնալի, անհույս, անիրական, անէալ, անգո` ժամանակի ու տարածության տեսանկյունից. ուստի և պարզապես հիշողություն, հաճելի ու չթելադրված, գեղեցիկ ու սիրելի հիշողություն: Հիշողության ռեմիսիա:
…ԵՎ Աստված, և Մարդ, և սատանա… Անբաժանելի-անքակտելի, անգծագիր-անպարագիծ, ամենուրեք ու ամեն ինչում` որպես մեկ-միասնական հարմոնիա հնչող: Միայն զգացված` չլսված, ականջի կողքով բաց թողած մի բառ, մի ժպիտ հեռվից, թեթև կրքեր ու չպարտադրող ձգտումներ, թեթև վերաբերմունք կյանքին: Ռեմիսիա, զվարթ թեթևության ռեմիսիա:
Բջիջներս վայելում են գոյությունս, ամբողջությունս ու միասնությունս: Հողն ու տիեզերքը շնչում են ինչպես ես, շատ ավելի հանգիստ ու հզոր, բայց իմ պես, նույն` ի՛մ հաճախականությամբ ու տատանումներով: Հավերժության ռեմիսիա:
Ամենուրեք նույն մեղեդին է` (չկրկնվող-անվերջանալի, կենսաիմաստ-հոգեհաճ, ընդհանրական-ամենասեր). թեթև-թեթև պտույտներով, մեր քաղաքների-անապատների-օվկիանոսների-հոգեաշխարհի-մատնահետքերի գավաթ-լաբիրինթոսից մարմնով հանդերձ ինձ վեր տանող, աներևույթ թևերս վերադարձնող Աստվածային մեղեդի:
Ռեմիսիա. անետընթաց ու վերջնական, Աստվածային ռեմիսիա…
Վարդան Հակոբյան (Արտո)
«Լաբիրինթոս մեկ գավաթում» պատմվածքների անտիպ ժողովածուից
No Comments