Վիրահատարաններում ստեղծված իրական կինոն

Մանեի (Մանե Բաղդասարյան) «Իններորդ հարկ» ֆիլմի առաջնախաղը տեղի է ունեցել «Մոսկվա» կինոթատրոնում, միջազգային առաջնախաղը՝ Բելառուսի մայրաքաղաք Մինսկում: Ռեժիսորի խոսքով՝  ֆիլմին սպասում է փառատոնային ճանապարհ, այն դեռևս ցուցադրվելու է տարբեր հարթակներում։ Արդեն իսկ «Իններորդ հարկը» ԱՊՀ երկրների «Եվրասիա. DOC-2021» վավերագրական ֆիլմերի փառատոնում արժանացել է հատուկ դիպլոմի։

— «Իններորդ հարկի» ասելիքը, թեման նոր է,  նախորդ ֆիլմերիդ կրկնությունը չէ, բայց, կարծում եմ,  հանդիսատեսը կարող է տեսնել  «Ճայի», «Ադապտացիայի» ռեժիսորին։ Սա խոսում է ձեռագրի՞ մասին։

-Անկեղծ ասած՝ չեմ ուզում գնահատական տալ․ դա պետք է անի հանդիսատեսը: Եթե նկատելի է ձեռագիրը, միայն ուրախ եմ դրա համար:

— Տարբե՞ր են հանդիսատեսի ու կինոգետների  կարծիքները։

— Բնականաբար, տարբեր են և հավասարապես կարևոր ինձ համար։ Չէ՞ որ կինոգետի ընկալումները պրոֆեսիոնալ են, հանդիսատեսինը՝  զգացական։

— Ավելի պարտավորեցնող են գովեստնե՞րը, թե՞ քննադատությունը։

— Երկուսն էլ իրենց ուրույն տեղն ունեն: Վատ է քննադատության բացակայությունը, իսկ առկայությունը խոսում է այն մասին, որ ստեղծածդ մտածելու առիթ է տվել:

— Դու քո ֆիլմի մասին ի՞նչ ես մտածում։

— Ինձ համար հաճելի էր ստեղծագործել, սովորել ֆիլմի ընթացքում և տեսնել այն, ինչ չէի կարող տեսնել մեկ այլ տեղ: Ընդհանրապես ես ֆիլմին նայում եմ հետնաբեմից: Իսկ այնտեղ ամեն ինչ այլ է, ավելի բարդ է և միաժամանակ հաճելի: Երբ Բելառուսում այն ցուցադրվեց, տեղի հանդիսականներից  մեկը մոտեցավ, լաց լինելով գրկեց ինձ ու ասաց, որ հիվանդների կամ բժիշկների համար չի հուզվել, պարզապես կինոյից ստացած պոետիկ հրճվանք է։ Անկեղծ ասած՝ ամենալավ արձագանքն էր ինձ համար, սկսեցի հավատալ, որ ասելիքս տեղ է հասել։ Իրականում ռեժիսորը պիտի կարողանա գնահատել, սիրել իր աշխատանքը, չէ՞ որ ֆիլմը կյանքի մի շրջան է, որին նվիրվել է  հոգով:

— Եթե համավարակը չլիներ, կմտածեի՞ր նման ֆիլմ ստեղծելու մասին։

— Այս ֆիլմը քովիդի հետ կապ չունի: Անգամ որոշ նկարահանված դրվագներ տեղ չգտան ֆիլմում, քանի որ խանգարում էին թեմայի ընկալմանը:

— Առաջնախաղին ներկա՞ էին ֆիլմիդ հերոսները։

— Այո, թե՛ բժիշկները, թե՛ բուժառուները սիրով ընդունեցին այս ֆիլմը, ինչը ևս շատ կարևոր էր ինձ համար:

— Կյանքի հետ կռիվ տվող տեսարաններն ի՞նչ ազդեցություն են թողել քեզ վրա։

-Այդ պահերին ակամա անհանգստանում ես անծանոթ մարդու համար, իսկ առհասարակ, ավելի ընդգրկուն ես մտածում, ավելի շատ ես ցանկանում օգնել ինչ-որ մեկին, ավելի ռեալ ես գնահատում խնդիրները և շատ ավելի հանգիստ լուծում  դրանք: 

— Բուժանձնակազմը չէ՞ր կաշկանդվում վավերագրողի ներկայությունից։

— Ոչ միայն չէր կաշկանդվում, այլև մշտապես տալիս էր նոր մտքեր: Կարծում եմ՝ մարդու հետ գործ ունեցող մասնագետը պարզապես չի կարող հեռու լինել արվեստից:

— Մանե, ի՞նչ ես կարծում՝ բժիշկները ապավինու՞մ են Աստծուն, թե՞ նրանց առաջ է մղում միայն գիտության ուժը։

— Կարծում եմ՝  անհատական  է մոտեցումը: Աթեիստ բժիշկներ կան, որ մարդկանց, բառիս բուն իմաստով, կյանք են նվիրում։

— Ի՞նչ կարող է տալ ֆիլմը դիտողին։

— Նպատակս եղել է փոխանցել, որ ոչ մի հիվանդություն դատավճիռ չէ, և միշտ կա վերածնունդ:

— Շարժանկարին ուղեկցում են ձայները, երաժշտությունը, հույզերն ու Դանթեի «Աստվածային կատակերգությունը»։  Ինչպե՞ս ծնվեց ֆիլմի մտահղացումը, ձևաչափը։

— Քանի որ վավերագրություն է, ստեղծվել է հենց այն պահից, երբ աշխատանքային այցով եղա վիրահատարանում։ Իմ առջև իրական կինո էր։ Մնացածը ձևավորվել է թե՛ մոնտաժի, թե՛պրոդյուսերի հետ  քննարկումների, թե՛ առաջացած մտքերի արդյունքում:

— «Իններորդ հարկը» զուգորդվում է «Իններորդ ալիքի» հետ․․․

-Երբ ֆիլմը նոր էի սկսել, հաճախ էի դիտում Այվազովսկու կտավը: Ֆիլմի հետ կապեր տեսա, և այն հաստատեց իմ ընտրած վերնագիրը:

— Երաժշտական ձևավորումը․․․

— Ֆիլմում հնչում է դասական երաժշտություն: Դասական երաժշտությունը իմ՝ արվեստի ճանապարհն ընտրելու առաջին շարժառիթն է եղել: Մինչ այդ ինձ հետաքրքրում էին կենսաբանությունը, օրգանական քիմիան և ատոմային ֆիզիկան: Դասական երաժշտության նկատմամբ  սերն ինձ բերեց կինո: Հասկացա, որ կան էներգիաներ, որոնք դեռ գիտության մեջ անվանում չեն ստացել և  գտնվում են արտիստ-հանդիսատես կապի մեջ: Այս ֆիլմի համար ընտրեցի Սեզար Ֆրանկի պրելյուդը, որը գրվել է 1862 թվին: Այն շատ մելոդրամատիկ է: Դադարները մեծ նշանակություն ունեն այս երաժշտության մեջ: Այն և՛ իմպրեսիոնիստական տարրեր ունի, և՛ չափազանց դասական է: Ամենակարևորը՝ ֆիլմային է և լրացնում է կադրերը:

— Հաջորդիվ ե՞րբ և որտե՞ղ կարող ենք դիտել ֆիլմը։

— Քանի որ համավարակն այս պահին շատ մտահոգիչ է, մենք դեռևս չունենք պլանավորած ցուցադրություն: Կարծում եմ՝ առաջիկայում, երբ վարակը հանդարտվի, մենք կցուցադրենք այն։

— Ի՞նչ ես անում հիմա, կա՞ նոր ֆիլմի մտահղացում։

— Ֆիլմի պրոդյուսեր Արարատ Գրիգորյանը և ես բոլորովին վերջերս հիմնադրեցինք  «Մեդիքլ Սինեմա» կինոընկերությունը, որի շրջանակում նկարահանում ենք վավերագրական բժշկական ֆիլմեր առողջապահական ոլորտի համար: Նման ձևաչափը առաջին անգամ է Հայաստանում, և այս պահին համագործակցում ենք տարբեր ԲԿ-ների և անհատ բժիշկների հետ:

— Դու նաև միջազգային փառատոնի ժյուրիի անդամ ես։ Դժվար ու պարտավորեցնող չէ՞ գնահատական տալը։ Ու այդ տեսանկյունից ի՞նչ կարծիք ունես այսօր ստեղծվող, մասնավորապես հայկական ֆիլմերի մասին։

— Անցած տարի ընտրվեցի ռուսական «Գագարին Դոկ» միջազգային կինոփառատոնի ժյուրիի անդամ և զգացի՝ ինչ դժվար աշխատանք է: Մեկ այլ բան է ստեղծագործելը, մեկ այլ բան ՝ գնահատական տալը ուրիշի նկարածին:

Վերջերս դիտել եմ Արման Նշանյանի «Սողոմոնի երգերը» ֆիլմը, և կարծում եմ՝դա մերօրյա լավագույն ֆիլմն է: Հույս կա, որ կինոն դեռ կձևավորվի Հայաստանում:

— Մանե, հետաքրքիր է, երբ հայրենակցիդ ֆիլմն է ցուցադրվում, կարո՞ղ ես առաջին պլան դնել արվեստը՝ չտրվելով վերջինիս առավելություն տալու ակամա մղումին։

— Կարծում եմ, ընդհանրապես հայրենակից լինելը չպետք է դեր խաղա: Ինքս եթե մասնակցեմ որևէ փառատոնի, որտեղ ժյուրիի անդամը հայ է, չեմ ակնկալի նրանից արտոնություններ իմ կամ իմ ֆիլմի հանդեպ:

— Տարին ավարտվում է՝ ինչպիսի՞ն կուզեիր լիներ եկող տարին։

-Կուզեի, որ հաջորդ տարում մենք ունենայինք շատ ազատ մահճակալներ հիվանդանոցներում և ավելի ռեալ դատեինք, չխառնվեինք վարակաբանների գործին, չզբաղվեինք ինքնաբուժությամբ: Ամեն ոք պիտի սովորի՝ ինչպես պայքարել քովիդի դեմ, սակայն չպետք է զբաղվի ինքնաբուժությամբ:  Առաջին հերթին առողջություն կցանկանայի:

Զրույցը՝ Արմինե Սարգսյանի
Լիլիա Շատվերյանի