Կազիմիր Մալևիչի «Սև քառակուսին» (1915 թ․) արվեստի ամենահայտնի, ամենաքննարկվող գործերից է։ Քիչ չեն նաև քննադատությունները։ Փորձեմ մատչելի բացատրել։ Ուշադիր նայեք նկարին։ Այն նույնը կլինե՞ր, եթե հետնամասում` ֆոնին, սևի փոխարեն այլ գույն լիներ։ Ո՛չ, իհարկե։ Նկարը կիսատ ու լղոզված կթվար։ Ավելի ճիշտ՝ պատկերը հստակ չէր լինի։ Բայց ինչո՞ւ։ Մի՞թե այդ «սևը» իրենից ինչ-որ բան է ներկայացնում։ Պարզվում է՝ այո։ Սևն անսպառ ու անբնույթ էներգիայի աղբյուր է։ Այն առատորեն էներգիա է հաղորդում իր մեջ ընկղմված դիմանկարին։ Խավարն ուժեղացնում է լույսը, որովհետև վերջինս, առաջինի համեմատ, ավելի քիչ էներգիա ունի։
Սենյա՞կն է ավելի մեծ, թե նրանում գտնվող կահույքը։ Շե՞նքն է ավելի մեծ, թե՞ երկինքը, որի մեջ այն վեր է խոյանում։ Հուսամ՝ ըմբռնեցիք։ «Չգոյությո՞ւնն» է ավելի մեծ, թե նրանում գտնվող «ինչ-որ բանը»։ Եթե ասեմ առանց երկար-բարակ ֆիզիկայի տերմինների` դատարկության էներգիան անսահման է, իսկ ինչ-որ բանինը, ինչքան էլ մեծ լինի, վերջավոր է։ Փորձեք պատկերացնել, նկատել, զգալ չգոյության` խավարի էներգիան։ Արվեստը պարզապես պարզեցված ձևով մատուցում է այդ ճշմարտությունը։
Իսրայել Ասրյան
Գլխավոր նկարը՝ հեղինակի
No Comments