Գարմար․ Աշնանաշունը

Ես եմ։ Քայլում եմ դանդաղ։ Առհասարակ ես դանդաղ եմ քայլում։ Չգիտեմ՝ հաշմանդամությունի՞ցս է, թե՞ բնույթս է այդպիսին։

Դանդաղ էի քայլում։ Ես եմ` ութ կամ ինը տարեկան։ Քայլում եմ փողոցով, թեև մայթով է պետք քայլել։ Ասում են՝ անվտանգ չէ փողոցով քայլելը։ Իմ մանկության փողոցները գրեթե դատարկ էին, մեքենաները՝ քիչ, դռդռացող, ու անցնում էին այնպես, ինչպես վերջին անգամ։

Աշուն էր։ Ես աշնան փողոցով էի անցնում, անձրև էր եկել, օդը լցվել էր խոնավության, տերևների ու սովորական թվացող բույրերով։ Իմ մանկության քաղաքում քամի գրեթե չկար, ու կարող էիր սարերի հետևում քեզ պաշտպանված զգալ։ Ես եմ ու փողոցը՝ հին ու նեղ, ես շրջանցում եմ ջրափոսերը, իմ հետևից պատերազմն է գալիս, իմ առջևում կյանքն է։ Ոչինչ չգիտեմ թե՛ պատերազմի մասին, թե՛ կյանքի։ Տները հիմնականում երկհարկանի են, մեծ ու անգույն։ Տների դիմացի մրգատու ծառերը փողոցին մի առանձնահատուկ հմայք էին տվել, մի զարմանալի կախարդանք կար այդ փողոցում, դեղինը խառնվել էր անգույնին ու գույնը լցվել էր դեղինի տարբեր երանգներով, բայց միայն դա չէր, որ կախարդական էր դարձրել իմ մանկության փողոցը։ Իմ մանկության քաղաքը դեղին ու խաղաղ էր, թեև պատերազմը մոտ էր ու անհասկանալի ինձ։ Փողոցը դատարկ էր, կարծես սպասում էր լավ լուրի, որ մարդիկ դուրս գային  տներից, ձայնեին բարձր, ու փողոցն ավելի ուրախ կյանքով ապրեր, եթե ապրում են փողոցները։

Ո՞ւր էի գնում՝ չեմ հիշում, բայց գնում էի՝ ծառերին նայելով, հանգիստ ու զգույշ, որ հանկարծ վայր չընկնեմ։ Ես վախենում էի վայր ընկնելուց։ Հաճախ էի վայր ընկնում։ Ցավոտ էր, բայց ավելի ցավոտ ու դժվար էր ընկած տեղից վեր կենալը։ Փողոցը այդ մասին ոչինչ չգիտեր կամ էլ ուշադրություն չէր դարձնում, առհասարակ միայն մարդիկ էին ակնապիշ նայում իմ դժվար քայլվածքին։ Ես ազատ էի, ես էի ու փողոցը, գնում էինք առաջ։ Կրակոցների ձայներ լսեցի։ Չվախեցա, թեև անվախներից չեմ․ իմ քաղաքում մարդիկ գրեթե չեն կրակում, կամ դեպի երկինք են կրակում։ Շրջվեցի ձայնի ուղղությամբ, ոչինչ չերևաց։ Կողքովս մի դեղնամորթ շուն անցավ՝ թաթը օդում պահած, արնաշախաղ, մի կարճ ակնթարթ նայեց ինձ ու փողոցը կտրեց-անցավ։ Շան հետևից հրացանավոր էր գալիս։ Հարցրեց՝ ո՞ր կողմ գնաց շունը, ու՞ր կորավ…

Ինձ թվաց դեղնամորթ շունը գնաց ապրելու։ Դեղին տերևներով փողոցը նրա հետքերը թաքցրեց, որ շունը ապրի…