ԳիտաՆյութ Նշան Աբասյան

Հոլովական զուգաձևությունները՝ 11 կետով

08.10.2025

1 Օր, ամիս, ժամ, ժամանակ, գիշեր, կեսգիշեր, առավոտ գոյականները՝ որպես ժամանակի միավորներ, պատկանում են վա հոլովման, սակայն կարող են ենթարկվել նաև ի հոլովման․ այդ դեպքում դրանք ավելի «առարկայանում» են, իսկ ժամանակի իմաստը մասամբ խամրում է։ Օրինակ՝

Գեղեցիկ է գիշերի սևսաթ զգեստը։

Այս ի՜նչ օրի հասանք։

2 Ամառ, ձմեռ բառերը ևս ունեն հոլովական զուգաձևեր․ ամառվա/ամռան, ձմեռվա/ձմռան, բայց այս ձևերն արդեն իմաստային տարբերություններ չեն դրսևորում։

3 Գարուն և աշուն բառերի գարնանով, աշնանով ձևերը (գործիական հոլով) հանձնարարելի չեն։ Նախընտրելի են այս տարբերակները․ գարունով, աշունով:

4 Զուգաձևություն ունեն ու հոլովման մի շարք բառեր, օրինակ՝ հայելու/հայելիի, այրու/այրիի, կանաչու/կանաչիի, խեցու/խեցիի ևայլն:

5Սկեսուր, տալ, տեգր, բուժքույր բառերը, ոջ հոլովմանը պատկանելով հանդերձ, կարող են ենթարկվել նաև ի հոլովման․ սկեսրոջ/սկեսուրի, տալոջ/տալի, տեգրոջ/տեգրի, բուժքրոջ/բուժքույրի։

6 Ում ածանցով կազմված որոշ բառեր՝ բեկում, զեկուցում, ծագում, միտում, ուսում և այլն, ենթարկվում են և՛ ան, և՛ ի հոլովման, օր՝. ցասման/ցասումի, բեկման/բեկումի, ծագման/ծագումի, զեկուցման/զեկուցումի:

7 Աստված բառը ենթարկվում է և՛ ու հոլովման, և՛ ո արտաքին հոլովման․ Աստծու/Աստծո։ Երկրորդ ձևը համարվում է հնաբանություն։

8 Ձյուն, սյուն, անկյուն, արյուն, անուն բառերը, օրինաչափորեն պատկանելով ա ներքին հոլովման, այդուհանդերձ ենթարկվում են նաև ի հոլովման․ ձյան/ձյունի, սյան/սյունի, անկյան/անկյունի, արյան/արյունի, անվան/անունի: Ուշագրավ է, որ սրանցից անկյան ձևը կիրառվում միայն որպես երկրաչափական տերմին, իսկ տարածության հատված ցույց տալու համար կիրառում ենք բացառապես անկյունի տարբերակը․ «Ինձ մոտեցրու սենյակի անկյունի այն աթոռը»

9 Տուն և շուն բառերի բացառականը կազմվում է և՛ տրականից, և՛ ուղղականից՝ տանից/տնից, շանից/շնից: Սակայն ավելի գործածական են տնից, շնից կարճ ձևերը:

10 Կան բառերի հոլովական ձևեր, որոնք գործածվում են միայն հատուկ՝ քարացած կապակցություններում. հուսո առագաստ, պատվո պահակախումբ, մամլո ասուլիս և այլն։

11 Հոլովական զուգաձևություններ ունեն նաև անձնական դերանունները․ ինձնիցինձանից, ինձնովինձանով, քեզնիցքեզանից, քեզնովքեզանով, մեզնիցմեզանից, մեզնովմեզանով, ձեզնիցձեզանից, ձեզնովձեզանով:

Նշան Աբասյան