Արամ Ալավերդյան, Մեղանչումի ժպիտ

…Իսկ հիմա, ուշադրություն. Կիևյանից իրեն նետելու գնացող աղջկա hետևից եմ ուզում հասնել, ասել.

-Քո՛ւյր իմ, արի ծանոթանանք, անունս Արամ է: Մի րոպե, ներեցեք հանդգնությունս, ուզում եմ Ձեզ հետ ծանոթանալ, սպասե՛ք, բան եմ ասում Ձեզ, շատ կարևոր բան, հավատացեք: Սպասեք ասեմ՝ էլի ի՜նչ կանեք-կանեք:

Ու, որովհետև ինքը չէր ջոկի՝ լուրջ է, թե հեգնալի, լկտի, կամ թե թաքուն ցանկալի իմ համարձակությունը, երևի փորձեր անդրդվելի մնալ, քամահրել, ճամփան շարունակել: Նա, ըստ երևույթին, արհամարհեր ինձ, բայց մի թեթև էլ համառություն կբանեցնեի, աղջիկների հարցում դա հարկավոր է, հավատացած եմ՝ իսկույն ծիծաղելու միտք կծագեր նրա մեջ, այո՛, նա արդեն կուզեր ժպտալ, որովհետև իմ դեմքին նայողը, փորձը ցույց է տվել, անպատճառ ուզում է ծիծաղել առնվազն: Ու վշտահար աղջիկը հուպ կտար իրեն՝ չծիծաղի, որովհետև դարդը հո ես չեմ, ինքը լույսը հանգցնելու է գնում այդ պահին, ամբողջ մի շաբաթ ինքնիրեն համոզել է, ինքնիրեն սիրտ է տվել՝ մի ճողփալ է ու՝ անցավ, աչքերում այս անկրելի գեհենի վայրկենական մթնելը՝ մի ճպոցում մեկ է դառնալու, մեռնելու սարսուռը՝ մի ակնթարթ է, իսկույն հատնելու է, հոգի կրծոտող տառապանքները ի չիք են դառնալու, արդեն ինքն էլ չի իմանալու, թե ինչպես մռայլ ազատությունն իրեն քաշեց դեպի տարտարոսի երկիր:

  Վստահ եմ՝ հետ կպահեի սիրունատես աղջկան, իսկ վտահությունը, ինչպես հայտնի է, գործի կեսն է գոնե, մենակ կարողանայի մինչև տեղ հասնելը նրանից մեն-մի հայացք պոկել, մի անգամ նա իմ խաբուսիկ, անորսալի, հանդուգն երեսին նայեր, հպանցիկ աչքերիս նայեր թեկուզ, հերիք էր: Այդքանը բավական կլիներ, նա կփռթկացներ ծիծաղից, իսկ, որովհետև նրա աչքերում ես կնամոլ կերևայի հաստատ, երեսս մատնող է, կրկնում եմ, մի կերպ, հանուն փրկության, արդեն ամեն հավանական ջանք կբանեցնեի, որպեսզի ծանրաբարո մարդու տպավորություն թողնեմ նրա վրա: (Ա՜խ, այդ տպավորությունները, ամեն ինչի ակունք դրանց մեջ է…)

 Իսկ դա փրկություն կլիներ…

  Հայտնի չէ՝ հանրապետության ներսում օրը քանի մարդ է բնական կամ ճակատագրի դիպվածով մեռնում, խոսքս առօրյա սոցիոլոգիական պրոդուկտի մասին է. պատկան ատյանները ամփոփ տեղեկություն, հավանաբար, ունեն,  չեն հրապարակում, ի՜նչ էլ մի պետք է: Առավել ևս, դա էր մնացել «Haqqin.az»-ի աչքովն ընկնի, անպայման ծավալուն բլիթը պատրաստ կլիներ քիչ հետո, տակը՝ պայմանական մի 651856 դիտում, ուխա՜յ, կուրախանան չարակամ, այլազգի օգտատերերը, յուղոտ սրտով քոմենթ կգրեն, կհայհոյեն՝ որ ինչ տեղն է, ինշալլա՜հ…

Տեղեկատվությունը անզգացմունք մատերիա է, բայց առաջին դիտարկումից է այդպես թվում, դա նախնական տպավորություն է ընդամենը, տեղեկատվության պակասն ու խիստ առատությունը, ժամանակն արդեն ցույց է տվել, ճակատագրեր են խեղում: Ոչ ոք չի խոսում չարախնդալու, կողքինի ցավին անտարբեր լինելու, առավել ևս անգլուխ զվարճանալուն երբեմնակի հակադարձող երկնային անհասկանալի տույժի մասին, բայց, հավատացնում եմ —  ի՞նչ հավատացնել, բոլորն էլ գիտեն, կամ գոնե զգում են՝ անտեղյակ, իրար վրա կաթ-կաթ ավելացող մեղքը մի ծով է դառնում, մի ամենևին անսպասելի օր, ճակատագիրը քեզ ի տրիտուր է լինում: Վերջիվերջո, ժամանակակից տեխնոլոգիաները դեռևս ամեն ինչ չէ, որ տալիս են մեզ: Անտեսանելի, առայժմ դեռ անվերծանելի, անկախ ուժի գոյություն կա, որի անունը հաճախ ընդոծինները հավաքականորեն Աստված են դնում: Պարկեշտ, մշտապես զգուշավոր անձերին թվում է, թե սրտի թելադրանքով են ապրում ու կողքիններին չեն վնասում: Գիտեն, նրանք իրազեկ են, որ ամեն մեղանչում պատիժ է ստանում, իսկ կաթ-կաթ ծով լինող մեղքերը քո գլխին չէ, որ պիտի հատուցում բերեն, ասում են՝ մարդու մեղքերի բաժին պատիժը մի սերունդ հետո իր ջիղն է կրում, այսինքն՝ թոռը, ծոռը, թե ով: Լսե՞լ եք: Ես հավատում եմ այս բերնեբերան իմաստնությանը, իմ դիտարկումները դրանում ինձ համոզել են:

Ուզում եմ ասել, վերջերս վստահորեն թվում է, ճշմարտությունը, ինչքան էլ պայմանական, միայն աստվածահաճո ու մարդասիրական լինի, իր արժանի փոխհատուցումը, վաղ թե ուշ, ստանում է: Այսինքն՝ ճշմարիտ, ազնիվ ապրող մարդու ոտքը քարի քիչ է դիպչում, ինքն ուզի-չուզի՝ այդպես է:

Համատարած քաոսի մեջ, երբ մեկի բախտը՝ իր խելքից լինի, թե բութ կերպով, միշտ ծռված է, մեկ էլ տեսար բացվեց, արևը ժպտաց: Ու՝ ընդհակառակը, միշտ չէ, որ ամեն ինչ կանաչ լույսի տակ է: Այդպես էլ՝ աշխարհի երեսին ժողովուրդների հանրակցության մեջ է: Իր բնօրրանում ապրող ժողովուրդը ազատություն է ուզում, դրա համար մարտնչում է, այսօր արյուն է տալիս, ամեն աստծո օր-շաբաթ երիտասարդ մարդկանց  կյանքով հատուցում է, բայց, վստահ եմ, նրա բաժին արևը մի օր ճառագելու է, անշուշտ: Բնության հիմնական, շրջանառու, չգրված օրենքները մի քանիսն են, իրար արդարացիորեն հերթագայում են: Դուք՝ չգիտեմ, ես հավատում եմ…

Վա՜յ նրան — ի դեմս «haqqin.az»-ի երկրի — ով իր բնակչությանը միտումնավոր մեղքերի է տանում, կրկնում եմ, ի տրիտուրը սարերի ետևում չէ: Եվ նույնն էլ մեզ համար է, մենք էլ ունենք մեղանչումի օրավուր կեղեքող չափաբաժին: Ավելին՝ մենք միասին սկսել ենք ազգովի ատելության մի մեծ հեղձուկի մեջ թպրտալ, կույր պիտի լինես՝ չտեսնես ցնորական այս «երջանիկ», ահագնացող անսիրելիության մեծ միջավայրը, որի չորսկողմը խավարչտին անդունդներ են, միգուցե՝ հակառակը, ով գիտի:

Իմ ուժերին ես հավատում եմ, իհարկե, առանձին վերցրած իմ անձի միավորը ամենազոր չէ, Սասունցի Դավիթ չենք մենք, խավարի տրված ու Կիևյանի վրա մոլոր, գեղանի պարմանուհու հետևից ես կհասնեի, այնուամենայնիվ, գոնե կապկություն անելով՝  նրան կզվարճացնեի, ինձ մի տասը րոպե է հարկավոր, նրա դժգույն աչքերը կբացեի՝ թե ի՜նչ մեծ հրաշք է ապրելը, սիրելը, անցյալ դարի բիգ-բենդերն ու Ժան Թաթլյանի երգերը,  այդ աղջկան ես կվստահեցնեի, թե ինչ է՝ ճիգով ու տառապանքներով հասու միայն ինքնաբավ սիրո բերկրանքը: Կհավատացնեի,  որ անխախտ ու հավերժական սեր չկա, կա ճորտի մտասևեռություն, իսկ բարձրագույն արժեքը, որ մեր շուրջն է, մեր մեջ է՝ անունը Կյանք է, սիրելի՛ս: Պարտքեր, նեղություն, քաղց, անշորություն, մերժյալ սեր — սա է դեպի անսահման ու երանելի, պայծառ օրեր տանող անցանկալի, բայց միակ ճանապարհը:

  Անծանոթուհին ինձ կժպտար անպայման, հավատացե՛ք:

  Իսկ ժպտալն ինձ հերիք է…